Η ίδρυση του πανεπιστημίου πριν από 200 χρόνια αποτέλεσε κεντρικό μέλημα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Οι αγωνιστές της Επανάστασης του ’21, με ελλείμματα στη μόρφωση, αντιλήφθηκαν τη σημασία του πανεπιστημίου για την ελευθερία και την πρόοδο του κράτους και το συμπεριέλαβαν στις προτεραιότητες της επόμενης μέρας του επαναστατικού αγώνα.
Σήμερα το πανεπιστήμιο είναι ακόμη πιο σημαντικό για τη διεθνή πορεία και το μέλλον της χώρας, ιδιαίτερα με τις πολλαπλές προκλήσεις που αυτή αντιμετωπίζει, σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Η ταχύτατη πρόοδος της επιστήμης και των νέων τεχνολογιών, η διεπιστημονική προσέγγιση πολύπλοκων προβλημάτων που στο παρελθόν ήταν απροσπέλαστα, επιδρά καθοριστικά στην οργάνωση των σπουδών και της έρευνας στα πανεπιστήμια. Η εκθετική παραγωγή νέας γνώσης και τεχνολογίας επιδρά επίσης καθοριστικά και στη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας. Ιδιαίτερα σήμερα, η οικονομία στηρίζεται κυρίως στη γνώση και στην καινοτομία.
Η χώρα χρειάζεται σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, ένα αποτελεσματικό, παραγωγικό, καινοτόμο και συνειδητοποιημένο για τον πολλαπλό ρόλο του πανεπιστήμιο. Το σύγχρονο πανεπιστήμιο είναι συνυφασμένο με την πολυδιάστατη αποστολή του για την προώθηση των επιστημονικών, κοινωνικών, φιλοσοφικών και πολιτικών ιδεών που θα βοηθήσουν τους πολίτες να αντιλαμβάνονται ταχύτερα τον νέο κόσμο που διαμορφώνεται με την έκρηξη της τεχνολογίας, τις κοινωνικές αλλαγές των διαρκών μετακινήσεων πληθυσμών, την ψηφιοποίηση της καθημερινότητας, τη συντελούμενη κλιματική αλλαγή, που επηρεάζει πλέον όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες και θα καθορίσει το μέλλον του πλανήτη. Οι νέοι επιστήμονες καλούνται να εργαστούν σε ένα διεπιστημονικό περιβάλλον, να επικοινωνήσουν επιστημονικά και επαγγελματικά, να συνεργαστούν φυσικά και διαδικτυακά με πληθώρα συνεργατών διαφορετικών δεξιοτήτων σε όλον τον κόσμο.
Το Ιδρυμα Μποδοσάκη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του ’21 και σε μία προσπάθεια να συνεισφέρει στη συζήτηση για το μέλλον του ελληνικού πανεπιστήμιου, προσκάλεσε έλληνες πανεπιστημιακούς που δραστηριοποιούνται εντός και εκτός Ελλάδος, με στόχο τη διάρθρωση οραματικών και πρακτικών προτάσεων για τον πανεπιστήμιο του 2030, που θα αποτελέσουν τη βάση για την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών με την εγχωρία και διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς και τους ενεχόμενους κοινωνικούς, επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς.
Στη σχετική εκδήλωση, που θα πραγματοποιηθεί στις 22 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής, θα συζητηθούν από σημαντικούς διεθνώς έλληνες πανεπιστημιακούς και ερευνητές θέματα όπως η αποτελεσματικότητα, η αυτονομία, η λογοδοσία των πανεπιστημίων και οι αναγκαίες δράσεις υποστήριξής τους που αφορούν τη διοίκηση των ΑΕΙ, την επικαιροποίηση προγραμμάτων και τίτλων σπουδών, την αξιοκρατική και εξωστρεφή ανανέωση του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, τις ερευνητικές υποδομές και τις διεθνείς επιστημονικές συνεργασίες, την ακαδημαϊκή ζωή και τις υποδομές της, τη σχέση του πανεπιστήμιου με την κοινωνία και την οικονομία.
Μία από τις ενότητες της εκδήλωσης θα αφορά τις διαδικασίες λογοδοσίας, αξιολόγησης και πιστοποίησης του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου, με τους καθηγητές Ζωή Λυγερού (Παν/μιο Πατρών, Μέλος της ΑΔΙΠ/ΕΘΑΑΕ), Νίκο Βέττα (Οικονομικό Παν/μιο Αθηνών, Διευθυντή ΙΟΒΕ) και Περικλή Μήτκα (Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσσαλονίκης, Πρόεδρο ΕΘΑΑΕ) και συντονιστή τον γράφοντα. Το δημόσιο πανεπιστήμιο χρηματοδοτείται και στηρίζεται από την κοινωνία, πρέπει σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική να είναι αυτόνομο για να είναι πιο αποτελεσματικό, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αξιολογείται και να λογοδοτεί στους πολίτες.
Η σημασία της αξιολόγησης και της λογοδοσίας στη χάραξη στρατηγικής και συγκεκριμένων στόχων του ΑΕΙ, η σύνδεση της προσέλκυσης χρηματοδότησης με την αξιολόγηση και τη λογοδοσία, η συμμετοχή της λογοδοσίας στην επίτευξη διαφάνειας στη λειτουργία, στη διασφάλιση της αξιοκρατίας, η συγκριτική αξιολόγηση ιδρυμάτων και ομοειδών τμημάτων και σχολών, η συνεισφορά των διαδικασιών αξιολόγησης στη διαμόρφωση και υλοποίηση της στρατηγικής της Πολιτείας για την ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και την κατανομή της κρατικής επιχορήγησης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, αλλά και η χρησιμότητά τους στην αξιοκρατική προβολή καλών πρακτικών και επιτυχών παραδειγμάτων για την ώθηση της ενδο- και δι-ιδρυματικής άμιλλας θα αποτελέσουν τα θέματα της ενότητας για τη λογοδοσία.
* Ο Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης