Η επίθεση του SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) στην ανθρωπότητα το 2019 δεν διέλυσε μόνο τη μακροοικονομία των G20, κυρίως έπληξε την μικροοικονομία της λογοτεχνίας. Πιο συγκεκριμένα τη λογοτεχνική παραγωγή που είχε ως πρώτη ύλη την περίφημη Ελληνική κρίση, τη λογοτεχνία που γράφτηκε τα χρόνια της «κρίσης» και των μνημονίων, της χρεοκοπίας δηλαδή. Αυτή η λογοτεχνία νόσησε από Covid19. Τυχερά στάθηκαν τα βιβλία που γράφτηκαν σχετικά νωρίς, κυρίως αυτά που εκδόθηκαν μεταξύ του 2013 και του 2017. Στα επόμενα έργα, πρακτικά δεν δόθηκαν ανάλογες ευκαιρίες για να αξιολογηθούν από τους αναγνώστες. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι το «Ζωές πλήρους και μερικής απασχόλησης», εκδόσεις Κέδρος 2019, του συγγραφέα Νίκου Σαλτερή. Στο βιβλίο εξετάζονται 13 + 1 περιπτώσεις «κρίσεις» και όχι αποκλειστικά οικονομικής.
Η γενιά της κρίσης έκανε διάφορες δουλειές. Δουλειές ως επί το πλείστων «του ποδαριού». Όσο πιο περίπλοκος και κυρίως βαρύγδουπος ο τίτλος τόσο και λιγότερες οι αποδοχές: «Bartender», «Barmaid», «Delivery Βoy», «Security Staff», «Project Manager», «Financial Advisor», «Marketing Assistant», « Self-employed Systems Analyst». Όλοι οι «experts» είναι καλοδεχούμενοι στο βιβλίο του Νίκου Σαλτερή. Αυτός ως καλός οικοδεσπότης, τους ξαπλώνει στο ντιβάνι και ξεκινά την ψυχανάλυση.
Ο συγγραφέας θα μας ψιθυρίσει εμπιστευτικά στο αυτί τα παρακάτω λόγια: «Υπάρχουμε χάρη στην ανοχή της Τύχης και της Ιστορίας, της Σκύλας και της Χάρυβδης του ανθρώπινου είδους». Εμείς όμως εκμεταλλευόμενοι την αδράνεια λόγω της ταχύτητας που μας έδωσαν τα ι(δανικά) των προγενέστερων γενεών του Μάαστριχτ, του χρηματιστηρίου και του 2004 θα προσπεράσουμε.
Στα διηγήματα του βιβλίου ο συγγραφέας τομογραφεί την ελληνική κοινωνία της εποχής του πανικού, του «brain drain»» της χώρας και ανοίγει έναν διάλογο σε ό,τι αναφορά στο ποσοστό που απάντησε στην ερώτηση: εξωτερικό ή πείνα; Αφορμή το διήγημα: «Financial Advisor».
Είναι γεγονός ότι όταν ακολουθούν γεγονότα σημαντικά, το ένα μετά το άλλο, τότε είναι δύσκολο για τον καλλιτέχνη να χωνέψει το τί έγινε σε πρώτο και τί σε δεύτερο χρόνο και αυτό περιπλέκει την κατάσταση. Το ίδιο συμβαίνει και με το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον που αρχικά θα βρεθεί σε αμηχανία.
Η κρίση αφορά τους πάντες: Αρσενικούς /Male, Θηλυκούς/Female, Αμφισεξουαλικούς/Bisexual, Ασέξουαλ/Αsexual, Γκέι/Gay, Διεμφυλικούς/Transgender, Λεσβίες/Lesbians, Intersex, Ομοφυλόφιλους/Homosexual, Πανσέξουαλ/Ρansexual, Παρενδυτικούς/Transvestite, Πολυσέξουαλ/Polysexual, Τρανς/Trans, κ.λπ.
Η τέχνη είναι βιωματική. Γι’ αυτό τα υλικά της είναι απλά. Ο καλλιτέχνης βιώνει, παρατηρεί και καταγράφει. Μετά θα παράξει. Ζήσαμε μία κόλαση τα χρόνια της «κρίσης», συνεχίζουμε να ζούμε μία κόλαση. Η κόλαση δεν είναι μόνο το περιβάλλον είναι και ο εαυτός μας που πρέπει να εξευμενίσουμε για να μη μας φάει. Είναι η εποχή μας και η κάθε εποχή μια κόλαση (τόσο προ όσο και μετά Ρεμπό). Το βιβλίο αναπτύσσεται σε δεκατρία κεφάλαια – ιστορίες πρωτοπρόσωπης αφήγησης και αποτελείται από τέσσερις ενότητες. Αυτές που ο Δάντης σοφά μας υπέδειξε (κοινή εμπειρία των ανθρώπων ο παράδεισος και η κόλαση διαχρονικά. Το πρόσωπό της είναι που αλλάζει). Οι ενότητες του βιβλίου του Νίκου Σαλτερή είναι: Παράδεισος, Καθαρτήριο, Κόλαση, Δέκατος Κύκλος της Κόλασης.
Ο συγγραφέας σηκώνει το χαλί και μας αποκαλύπτει τα σκουπίδια που έχουμε κρύψει από κάτω.
Το διηγήματα «Delivery Βoy» γράφεται το 2019 (ίσως και νωρίτερα) και αποδεικνύεται προφητικό, καθώς διαβάζουμε για την επανάσταση των «Delivery Βoys» της efood που πραγματοποιήθηκε δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, τον Σεπτέμβριο του 2021. Την αντίδρασή τους καθυστέρησε ο ιός. Αυτή η εργασία που θα έπρεπε να ανήκει στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, λόγω της ανεργίας (της κρίσης), θεωρήθηκε ασφαλής και σίγουρη. Οι ευαίσθητοι επαγγελματίες αρθρογράφοι θα αδράξουν, σήμερα, την ευκαιρία και θα μαζέψουν το αίμα από την άσφαλτο με το μαντίλι τους.
Τα κεφάλαια του βιβλίου αναλύουν κάθε μία τυπική περίπτωση της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Ξεκινούν από προσωπικά βιώματα (HOTEL Λητώ) και συνεχίζουν να ανδρώνονται μαζί με τον ίδιο με ιστορίες όπως αυτή με τίτλο: «Bartender». Θα μας εκθέσει περιπτώσεις όπως αυτές που φωτογραφίζονται στα κεφάλαια με τίτλους: «Aller Retour», Barmaid», «Long- term Unemployed» και τα υπόλοιπα. Ενώ στο Security Staff θα περιγράψει τα χειρότερα. Δε λείπουν και σχόλια σχετικά με τη δική του εργασιακή γενιά («Εργάσιμος Ημέρα»).
Στον επίλογο «The Recent Terrorist Attack to Athens Metro», θα ρίξει όλες τις ιστορίες στον ίδιο δοκιμαστικό σωλήνα δημιουργώντας ένα απόλυτα επιτυχημένο ομογενές μίγμα.
Οι ήρωες του Νίκου Σαλτερή καμιά φορά σκέφτονται να πηδήξουν από το μπαλκόνι στο κενό ή να ισορροπήσουν στο στηθαίο. Αμέσως όμως μετρούν την απόσταση από την άσφαλτο με τα μάτια τους και διακριτικά οπισθοχωρούν συνεχίζοντας τις απόπειρες ζωής, άλλοτε πλήρους και άλλοτε μερικής απασχόλησης.
* Ο Βαγγέλης Αλεξόπουλος είναι ποιητής