Με μεγάλη χαρά διάβασα πως αυτές τις ημέρες, ήδη τρεις μήνες πριν την έναρξη των μαθημάτων, η Σύνοδος των Πρυτάνεων εισηγείται το άνοιγμα των Πανεπιστημίων για το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος. Όμοια έχουν τοποθετηθεί μερικά από τα μεγαλύτερα Πανεπιστήμιά μας δια των Συγκλήτων τους και λογικά τον ίδιο δρόμο θα ακολουθήσουν σύντομα και τα υπόλοιπα. Εξαιρετικά, γιατί είτε μας αρέσει είτε όχι, όταν το Πανεπιστήμιο λειτουργεί εξ αποστάσεως η διδασκαλία υπολείπεται και η έρευνα πάσχει. Η δια ζώσης λειτουργία, όταν είναι εφικτή, είναι με τεράστια διαφορά περισσότερο ουσιαστική, αποτελεσματική και αποδοτική.
Το είχα παράπονο πέρυσι πως ενώ σε πολλά κράτη τα Πανεπιστήμια ενημέρωναν ήδη από την άνοιξη τους διδάσκοντες, το διοικητικό προσωπικό τους, αλλά και τους υπάρχοντες και μελλοντικούς φοιτητές τους για το πώς θα λειτουργήσουν το φθινόπωρο, για να οργανωθούν ανάλογα, εμείς απλά περιμέναμε. Σε αυτό το σημείο φέτος κάτι αρχίζει να αλλάζει και είναι θετικό. Θα περίμενα όμως από τον Πανεπιστημιακό χώρο κάτι περισσότερο πλήρες, οργανωμένο, μεθοδικό και βασισμένο στην επιστήμη. Μα καλά, δεν υπάρχει ένας άνθρωπος σε αυτές τις Συγκλήτους με ειδίκευση στη δημόσια διοίκηση, τη διοίκηση οργανισμών, τη στρατηγική ή έστω με ουσιαστική εμπειρία στη διαχείριση έργων για να τους πει πως άλλο η ευχή και άλλο η στρατηγική;
Σύμφωνοι, λοιπόν, θέλουμε να λειτουργήσουμε δια ζώσης για μαθήματα, εργαστήρια, πρακτικές και κλινικές ασκήσεις. Και παροτρύνουμε και τους πάντες να εμβολιαστούν, ώστε να είμαστε περισσότερο ασφαλείς. Όποιος έχει αναλάβει έστω και μία φορά να οργανώσει μια ομάδα πέντε ανθρώπων θα διαπιστώσει πως ως εδώ δεν έχουμε κάνει τίποτα απολύτως. Καμία συγκεκριμένη ενέργεια δεν αποφασίστηκε, σε κανένα συγκεκριμένο άνθρωπο δεν ανατέθηκε έργο, κανένα σημείο ελέγχου δεν ορίστηκε, καμία εναλλακτική πορεία δεν προδιαγράφηκε.
Αν πραγματικά θέλουμε να λειτουργήσουμε δια ζώσης από τον Οκτώβρη, τότε χρειάζεται σήμερα να δούμε:
- Τι ακριβώς σημαίνει λειτουργούμε δια ζώσης; Επιστρέφουμε στην πρότερη κατάσταση σαν να μη συμβαίνει τίποτα; Λειτουργούμε μόνο με εμβολιασμένους; Λειτουργούμε μόνο με εμβολιασμένους και όσους έχουν αρνητικό τεστ; Κάτι άλλο;
- Το θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει αρκεί για να υλοποιηθεί ό,τι σχεδιάζουμε; Ποιες παρεμβάσεις χρειάζονται στο νόμο και ποιες παρεμβάσεις χρειάζονται στους εσωτερικούς κανονισμούς των Πανεπιστημίων; Θα κινηθεί κάθε ίδρυμα ανεξάρτητα ή θα υπάρξει κάποια κεντρική οργάνωση για να λειτουργήσει η τριτοβάθμια εκπαίδευση με τρόπο ενιαίο σε όλη τη χώρα;
- Προτείνουμε τον εμβολιασμό όλων. Ποιοι ακριβώς είναι οι «όλοι»; Ποιο ποσοστό εμβολιασμένων είναι το επαρκές; Τι συγκεκριμένα βήματα θα κάνουμε για να πιάσουμε αυτό το ποσοστό και τι θα γίνει εάν έρθει ο Οκτώβρης και υστερούμε από αυτό το ποσοστό;
- Υπάρχουν σημεία στα οποία ζητήματα προσωπικών δεδομένων δεν θα επιτρέψουν την υλοποίηση όσων σχεδιάζουμε; Πώς θα ξεπεραστούν;
- Απαιτούνται παρεμβάσεις στα αμφιθέατρα, τις αίθουσες και τα εργαστήρια; Αραίωση θέσεων εργασίας, παράθυρα που ανοίγουν διαφορετικά, καθαριστές αέρα, εξωτερικοί χώροι, κάτι άλλο ανάλογα με την περίπτωση και τις δυνατότητες; Αν ναι, ποιος θα εξετάσει έναν προς έναν τους χώρους για να προδιαγράψει τις απαιτούμενες παρεμβάσεις, αυτές πότε θα υλοποιηθούν και με ποιο προϋπολογισμό;
- Με ποιον τρόπο ακριβώς θα ελέγχουμε την εφαρμογή των όρων που θα αποφασιστούν; Ποιος θα ελέγχει στην είσοδο των αμφιθεάτρων και των εργαστηρίων αν όσοι επιχειρούν να προσέλθουν πληρούν τις προϋποθέσεις; Τι θα γίνεται αν κάποιος που δεν πρέπει να είναι εκεί αρνηθεί να αποχωρήσει;
- Η ελεγκτική διαδικασία θα υποστηριχθεί με κατάλληλο εξοπλισμό και εφαρμογές (πχ σκάνερ για τις βεβαιώσεις εμβολιασμού); Ποιος θα εκπονήσει τις προδιαγραφές για αυτά τα συστήματα, πώς θα πληρωθούν, πότε θα τρέξουν οι σχετικοί διαγωνισμοί, πότε θα παραδοθούν, εγκατασταθούν και τεθούν σε λειτουργία τα συστήματα;
- Επαρκεί το υπάρχον προσωπικό για τις πρόσθετες διαδικασίες ή χρειάζεται νέο; Είτε είναι υπάρχον είτε νέο προσωπικό, πότε θα ενημερωθεί για τις νέες του αρμοδιότητες και από ποιον θα εκπαιδευτεί σε αυτές;
- Θα υπάρξει δοκιμαστική εφαρμογή των νέων μέτρων (πχ στην επαναληπτική εξεταστική του Σεπτέμβρη) ώστε να δοκιμαστούν συστήματα, διαδικασίες και άνθρωποι και να γίνουν οι απαραίτητες βελτιώσεις πριν επιστρέψει ολόκληρος ο ακαδημαϊκός πληθυσμός στο Πανεπιστήμιο και η πίεση στο σύστημα γίνει πολύ μεγαλύτερη;
- Και με όσους έχουν θετικό τεστ τι θα γίνει; Είναι δυνατόν να επιθυμεί κάποιος να προσέλθει σε εργαστήριο / κλινική, αλλά να αποκλείεται χωρίς δική του ευθύνη και να χάνει ολόκληρο το εξάμηνο; Θα τρέχει παράλληλα κάποια εξ αποστάσεως διδασκαλία για όσους επιβάλλεται να απουσιάσουν; Θα γίνουν αναπληρώσεις αργότερα; Κάτι άλλο;
- Οι εστίες και οι χώροι σίτισης με τι όρους θα λειτουργήσουν; Αν χρειάζονται παρεμβάσεις, πότε θα προδιαγραφούν, πότε θα υλοποιηθούν και ποιος θα καλύψει τη δαπάνη;
- Αν δεν υπάρχει ενιαία γραμμή και κάθε ίδρυμα επιλέξει τους δικούς του όρους λειτουργίας, τι πιέσεις θα δημιουργηθούν; Μήπως, για παράδειγμα, τα Τμήματα με λίγους φοιτητές πιεστούν να εφαρμόζουν λιγότερους περιορισμούς από ό,τι θα ήταν ασφαλές, για να είναι περισσότερο επιθυμητά από τους φοιτητές την περίοδο των μεταγραφών; Με ποιο τρόπο θα αντιμετωπίσουμε αυτό το ενδεχόμενο;
Ο κατάλογος προφανώς μπορεί να μεγαλώσει πολύ. Οι βασικές αρχές όμως είναι πάντα οι ίδιες:
- Η επιθυμία για δια ζώσης λειτουργία είναι μια πολύ όμορφη, γενικόλογη, πολιτική δήλωση.
- Η προδιαγραφή του τι ακριβώς σημαίνει δια ζώσης λειτουργία μας δίνει ένα συγκεκριμένο στόχο.
- Η καταγραφή των επιμέρους βημάτων που θα μας φτάσουν στο στόχο μας δίνει μια στρατηγική.
- Η αναλυτική περιγραφή του κάθε επιμέρους βήματος μας δίνει ένα σχέδιο.
- Η κατάρτιση προϋπολογισμού και χρονοδιαγράμματος για το κάθε βήμα και η ανάθεσή του σε κάποιον που είναι αρμόδιος για να το επιβλέψει και να το φέρει εις πέρας είναι το πρώτο βήμα για την υλοποίηση του εγχειρήματος.
- Και η παρακολούθηση της υλοποίησης όλων των βημάτων, η παρέμβαση όπου υπάρχει απόκλιση από το σχέδιο και ο συντονισμός όλων των εμπλεκομένων είναι η διοίκηση του έργου, ώστε να φτάσουμε τον Οκτώβρη να έχουμε μια ουσιαστική ελπίδα για δια ζώσης λειτουργία.
Μακάρι φέτος να τα καταφέρουμε να ανοίξουμε τα Πανεπιστήμια! Για να μη μείνουμε όμως στο μακάρι, χρειάζεται κάτι παραπάνω από το ευχολόγιο. Είμαστε στο 1. Χρειαζόμαστε το 6.
* Ο Μανόλης Γουάλλες είναι αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου