Ανέκαθεν οι άνθρωποι θεωρούσαμε πως τα ζώα μπορούν να μας διδάξουν και να μας παραδειγματίσουν. Θα ήταν λοιπόν καλή ιδέα να αφουγκραστούμε τι έχουν να μας πουν σήμερα, με την ευκαιρία της «Παγκόσμιας Ημέρας» τους, στις 4 Οκτωβρίου.
Η σύγχρονη στάση των ανθρώπων προς τα ζώα χαρακτηρίζεται από δύο κυρίαρχες τάσεις: Πρώτον, την εκβιομηχάνιση της κτηνοτροφίας και της αλιείας. Δεύτερον, την «εξημέρωση» της άγριας φύσης.
Όσον αφορά το πρώτο, υποτίθεται πως γίνεται για να χορτάσει η ανθρωπότητα. Η αλήθεια είναι πως χρειαζόμαστε τροφή. Ξαφνικά, εδώ και μισό αιώνα, ο παγκόσμιος πληθυσμός άρχισε να αυξάνει έξι χιλιάδες φορές γρηγορότερα από ότι τα 100-200 χιλιάδες χρόνια που μεσολάβησαν από την εμφάνιση του ανθρώπου έως το 1960! Αλλά η κτηνοτροφία είναι εντελώς ακατάλληλη να ικανοποιήσει τις διατροφικές μας ανάγκες. Σήμερα, οι μισές καλλιεργήσιμες εκτάσεις του πλανήτη είναι βοσκοτόπια ή παράγουν ζωοτροφές. Αλλά αποδίδουν μόλις το… 20% των παραγόμενων θερμίδων. Τέσσερις φορές λιγότερο από ότι η καλλιέργεια λαχανικών, φρούτων και άλλων φυτικών προϊόντων! Κοντολογίς: χωρίς την κτηνοτροφία θα είχαμε αμέσως πολύ περισσότερα τρόφιμα.
Επιπλέον, το «ζωικό κεφάλαιο» σπαταλάει πολύτιμους πόρους: για να παράγουμε κρέας, δαπανάμε πάνω από εκατό φορές όσο νερό χρειαζόμαστε για να παράγουμε ίση ποσότητα σιταριού. Η κτηνοτροφία προκαλεί υποβάθμιση των εδαφών, ρύπανση του νερού, αποψίλωση των δασών και συμβάλλει στην Κλιματική Αλλαγή όσο τα ορυκτά καύσιμα. Αφήνω κατά μέρος τα προβλήματα στην υγεία (σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το κόκκινο κρέας -και οπωσδήποτε τα αλλαντικά- είναι καρκινογόνο) ή τα ηθικά ζητήματα που εγείρει π.χ. η βιομηχανική, μαζική, οδυνηρή σφαγή δισεκατομμυρίων ζωντανών πλασμάτων, με μοχθηρία που προσδίδει εύσημα αλτρουισμού στους… ναζί. Όσον αφορά την αλιεία, αναφέρω απλώς πως προβλέπεται πως τα ιχθυαποθέματα «θα καταρρεύσουν πλήρως» έως το 2048.
Στην πραγματικότητα, αν συμπεριλαμβάναμε στην τιμή τους το περιβαλλοντικό κόστος και παύαμε να τα επιδοτούμε, το κρέας και τα άλλα ζωικά προϊόντα θα έπρεπε να ήταν ήδη πανάκριβα. Δεν είναι, διότι τα πανίσχυρα κτηνοτροφικά συμφέροντα επιβάλλουν σε όλους εμάς, τους φορολογούμενους να τα επιχορηγούμε πλουσιοπάροχα, χιλιάδες φορές περισσότερο από ότι τη γεωργία (στις ΗΠΑ 2.500 φορές πιο πολύ).
Σε κάθε περίπτωση, τα δισεκατομμύρια οικόσιτα ζώα μας φωνάζουν πως δεν μπορούν να μας ταΐσουν.
Όσον αφορά την επέλασή μας κατά της άγριας φύσης, καταναλώνουμε εδώ και δεκαετίες περισσότερους πόρους από όσους μπορεί να μας δώσει ο πλανήτης. Φέτος, είχαμε ξοδέψει ήδη από τον Αύγουστο το ετήσιο «περιβαλλοντικό εισόδημά» μας. Στην απελπισμένη προσπάθεια να διατηρήσουμε τον μη βιώσιμο τρόπο ζωής μας, έχουμε εξαπολύσει μια κατά μέτωπο επίθεση στη Γη. Τα κακά νέα είναι πως μπορούμε πια να επηρεάζουμε καθοριστικά τη βιοποικιλότητα, το κλίμα κ.λπ. Η «ανθρωπόκαινος» περίοδος, επιφέρει τη λεγόμενη «έκτη μεγάλη εξαφάνιση» των ειδών (η πέμπτη είχε συμβεί εδώ και… 66 εκατομμύρια χρόνια). Χάρη στον άνθρωπο, η βιοποικιλότητα μειώνεται με ρυθμούς από 100-1.000 φορές ταχύτερους από όσο θα συνέβαινε φυσιολογικά. Το ευρασιατικό άγριο άλογο (Equus ferus ferus), o λευκοκόρακας (Corvus corax), η γιγάντια σαύρα Gallotia simonyi simonyi και το λιμναίο ψάρι Gasterosteus crenobiontus δεν μπορούν πια να μας πουν πια τίποτα. Ζούσαν στην Ευρώπη και τα εξαφανίσαμε τον περασμένο αιώνα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, την ίδια μοίρα κινδυνεύουν να έχουν «άμεσα» άλλα δυόμισι χιλιάδες είδη ζώων.
Ώστε λοιπόν, τα μη εξημερωμένα ζώα μας φωνάζουν να πάψουμε να τα ακολουθούμε τρέχοντας και φωνάζοντας, στην ξέφρενη πορεία όλων μας προς τον γκρεμό.
Η αλλαγή δεν είναι ποτέ εύκολη. Αλλά υπάρχουν περιστάσεις που είναι απαραίτητη. Η αλήθεια είναι πως εδώ και μερικά χρόνια η φιλοζωία έπαψε να είναι μια καλοκάγαθη -και κάποτε γραφική- «ευαισθησία». Αναδεικνύεται σε κεντρικό οικονομικό, περιβαλλοντικό και ηθικό ζήτημα. Καλούμαστε να τη θέσουμε στο επίκεντρο της πολιτικής μας. Μόνο έτσι θα έχουμε ελπίδες να έρθουμε στα συγκαλά μας, και να αποδείξουμε πως μπορούμε πράγματι να είμαστε φύλακες της πλάσης, και όχι τραγικοί αυτόχειρες, και δολοφόνοι των ζώων, της φύσης και των αγέννητων γενιών.
* Ο Νίκος Ράπτης είναι εκπαιδευτικός, μέλος της κίνησης #EuroAnimal7Gr