Από μικρός και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε οτιδήποτε έκανα με ταλαιπωρούσε ή καλύτερα με βάραινε η γνώμη που έχουν οι άλλοι για μένα και η εικόνα που θα σχηματίσουν για την οικογένειά μου. Προφανώς η μητέρα μου, κυρίως, ήταν η ηθική αυτουργός για αυτό το «κατόρθωμα». Μέχρι τώρα ηχούν στ’ αυτιά μου λόγια του τύπου:
– Άλλαξε παντελόνι παιδί μου, είναι τσαλακωμένο. Τί θα πει η δασκάλα για την μάνα σου;
– Πρόσεχε τη συμπεριφορά σου στη γειτονιά. Θέλω να έχουν καλή γνώμη για την οικογένειά μας.
– Μην αργήσεις το βράδυ.. Θα λένε ότι δεν έχει γονείς αυτό το παιδί.
– Μπράβο σου για τους βαθμούς στο σχολείο. Μας έκανες περήφανους στους συγγενείς και στους γείτονές μας.
– Μη φωνάζετε και μη μαλώνετε… Τι θα πει ο κόσμος που μας ακούει…
Φράσεις που άλλοτε μας συγκρατούσαν και «μας έβαζαν στο σωστό δρόμο», σύμφωνα με τα λεγόμενα της μάνας μου, άλλοτε μας δημιουργούσαν ενοχές – απωθημένα και δεν μας επέτρεπαν να εκφραστούμε ελεύθερα, όπως αρμόζει στην παιδική αθωότητα. Πάντως, η μάνα μου είτε από επαρχιώτικο συντηρητισμό είτε από εμποτισμένη διαπαιδαγώγηση των γονιών της, «τα πρέπει» και το «τι θα πει η κοινή γνώμη» τα είχε αξίωμα ζωής.
Ακόμη και όταν μεγάλωσα, πήγα φαντάρος, σπούδασα και έπρεπε να γυρίσω στην επαρχία υποδυόμενος τον ρόλο του εκπαιδευτικού, μου έλεγε: «Να προσέχεις αγόρι μου πώς διασκεδάζεις, με ποιους συναναστρέφεσαι… να είσαι σοβαρός. Τι θα πει ο κόσμος τώρα που είσαι και εκπαιδευτικός»; Βέβαια, αυτές οι συμβουλές περιορίζονταν όσο περνούσε ο καιρός ή – στην καλύτερη περίπτωση – τις εξέφραζε σε καμιά φίλη της όταν πίνανε καφεδάκι. Ώσπου μια μέρα την κρυφάκουσα να λέει: «ε, πλέον ήρθε ο καιρός να παντρευτεί, να νοικοκυρευτεί το παιδί μου, όπως τα αδέρφια του.. τι θα πει ο κόσμος αν μείνει ανύπαντρος»;
Τότε, λοιπόν, δεν μπόρεσα να συγκρατηθώ:
«Ασε με ρε μάνα, τι θα πει η κοινή γνώμη. Η κοινή γνώμη θα σχολιάσει μόνο όταν πέσω σε κατάθλιψη από τα “πρέπει” και τα “μη” που επιβάλλουμε, ασυναίσθητα πολλές φορές, στους γύρω μας. Ειδάλλως, η κοινή γνώμη θα σωπάσει όταν με βλέπει να είμαι χαρούμενος, να εκφράζομαι ελεύθερα, να αναπνέω, να ζω…
* Ο Λάζαρος Ι. Κόλλιας είναι εκπαιδευτικός