Ο Καραγκιόζης κοιμάται πάντα νηστικός, τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένεια του, άλλωστε αυτό είναι μια πραγματικότητα, που σπεύδει να δηλώσει στην αρχή της παράστασης του, όπου μας προϊδεάζει ότι: «Θα φάμε θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε». Όταν το βράδυ το Κολλητήρι θα του φωνάξει το επικό «μπαμπάκο πεινάω», τότε αυτός θα βρει μια ανορθόδοξη συμβουλή να του δώσει ατακαδόρικα αλλά στοργικά, για να πάψει να γουργουρίζει η κοιλιά του.
Έχει επίγνωση της κατάστασής του, ο Καραγκιόζης, και πάντα είναι επιφυλακτικός, άσχετα αν είναι δεκτικός στις προσφορές του πολυχρονεμένου πασά, που θα του στείλει με μαντατοφόρο τον δουλικό και υποτακτικό Χατζηαβάτη. Θα δεχθεί τις παροχές, προκειμένου να χορτάσει προσωρινά την πείνα του και γνωρίζοντας ότι πρόκειται για πρόσκαιρη αβρότητα του αφέντη, θα επινοήσει ευφυείς μεθόδους, για να αποφύγει να πληρώσει το «αθώο» αντάλλαγμα που θα του ζητείται.
Δεν θα γίνει ποτέ φίλος με τον πασά, μόνο για λίγο θα κάτσει φρόνιμος, αλλά όχι υπάκουος, γιατί έχει πλήρη συνείδηση της θέσης και του ρόλου του. Δεν έχει δίλημμα λοιπόν ο λαϊκός μας ήρωας, για λίγο θα ζήσει το μικρό όνειρο ενός γεμάτου τραπεζιού, για μια μέρα, αλλά δεν θα πάψει στιγμή να μηχανεύεται τρόπους για να κάνει δύσκολη τη ζωή του βεζίρη, χρησιμοποιώντας το μεγαλύτερο και το μόνο όπλο του, που είναι η εξυπνάδα και η αντιληπτική του ικανότητα. Γνωρίζει πολύ καλά ότι ο δυνάστης του δεν θα γίνει ποτέ φίλος του. Επίσης ξέρει, ότι η θέση του δεν πρόκειται να βελτιωθεί με τα πονηρά πεσκέσια που του φέρνει ο Xατζηχαδιάρης ‒όπως αποκαλεί τον δειλό του φίλο‒ μποναμάδες που πάντα εμπεριέχουν εκδουλεύσεις και εξυπηρετήσεις, τις οποίες και βέβαια δεν θα ικανοποιήσει ποτέ.
Ο λαϊκός μας ήρωας τη στιγμή που πρέπει να πάρει αποφάσεις, δεν θα δώσει την εμπιστοσύνη του με γνώμονα το άδειο στομάχι ή τα ξυπόλητα βρώμικα πόδια του, αλλά με βάση τη δυνατότητα να φύγει από την παράγκα του, γιατί είναι μια ανάγκη ιεραρχημένη σε ανώτερο επίπεδο από την πείνα και έχει αυτογνωσία, ότι φεύγοντας από το παράπηγμα και αποκτώντας σπίτι, τότε θα έχουν εκπληρωθεί και οι άλλες βασικές του ανάγκες για τροφή και ένδυση.
Θα εμπιστευτεί με φειδώ και δεύτερες σκέψεις, εκείνους που δεν θα τον κολακεύουν για τα ταλέντα του και τις ικανότητες του, κι ας έχει πολλές και το κατέχει, αλλά αυτούς που θα του επιτρέψουν σε ένα ήρεμο και σταθερό περιβάλλον, να δοκιμάσει μόνος τις δυνάμεις του και να φτιάξει τη ζωή του.
Δε θέλει ελεημοσύνη, γι’ αυτό και δεν είναι ζητιάνος, άλλος είναι ο ρόλος του, δύσκολος αλλά διαφορετικός. Αυτό το λάθος έκανε ο κυβερνήτης μας, θεώρησε ότι δίνοντας ερανικό επίδομα που φθάνει ίσα για ένα χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ότι μπορεί να εξαγοράσει εύνοια και ψήφους γι’αυτόν και την κυβερνοπαρέα του. Όμως όλοι εμείς οι «καραγκιόζηδες» της βιοπάλης και πολύ περισσότερο όσοι είναι απόμαχοι της ζωής, δεν σκεφτόμαστε μόνο με βάση τις αδήριτες ανάγκες της καθημερινότητας, αλλά κυρίως με μέλημα την προσδοκία, για ένα καλύτερο μέλλον για εμάς, τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Για τούτο και τα καθρεφτάκια και οι χάντρες, που τώρα θα μοιραστούν, δεν θα είναι σε θέση να ανακόψουν την πορεία πτώσης του Αλέξη, απλά θα καταδείξουν με αστραφτερό τρόπο, τη γύμνια, τον οπορτουνισμό και τον λαϊκισμό από τον οποίο είναι φτιαγμένος.
Γιατί έχει καθιερωθεί ‒ομολογουμένως άδικα στους αιώνες‒ ο πλούσιος και κακός βουλιμικός και μοναχοφάης άρχοντας, να καταπιέζει, να χλευάζει και να εμπαίζει τον φτωχό και καταφρονεμένο Καραγκιόζη, έτσι έχουν νόημα όλοι οι αγώνες και τα ευτράπελα που κάνει για να αντιπαλέψει και να αντισταθεί σε αυτή την εκμετάλλευση.
Όμως πού ακούστηκε να τον κοροϊδεύει ένας από το σινάφι του, ένας που του παρουσιάστηκε ως άλλος λαϊκός ήρωας, ως όμοιος, σύντεκνος και κολίγας του, που θα τον απάλλασσε από τα βάσανά του, γι’ αυτό και ο άμοιρος Καραγκιόζης αν και σοφός, τον πίστεψε.
Το σίγουρο είναι ότι στο τέλος της ημέρας, έστω και νηστικός θα κοιμηθεί, ενώ κάποιοι άλλοι θα χάσουν τον ύπνο τους. Κι αν αυτό μοιάζει με μπαγάσικη συμπεριφορά του πρωταγωνιστή του θεάτρου σκιών, σαν αχαριστία, μην λησμονούμε ότι είναι στοιχείο του χαρακτήρα του, της φύσης του, έτσι είναι πλασμένος.
Είναι έξυπνος και πάντα υποψιασμένος για ότι προσπαθούν να του «σερβίρουν», σίγουρα δεν είναι μπούλης, άλλος είναι, που μπέρδεψε και τους ρόλους και το νόημα τους.
*Ο Νίκος Τσολακίδης είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος και εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος.