Το καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο διέρχεται σήμερα μια πρωτοφανή κρίση, με τα αίτιά της να εντοπίζονται στην παγκόσμια επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, αλλά και στις ανεξέλεγκτες αγορές.
Θέτοντας ωστόσο το πολιτικό γίγνεσθαι της Γηραιάς Ηπείρου στο μικροσκόπιο, παρατηρούμε ότι κόντρα στη λογική συλλογιστική που απορρέει από την παραπάνω παραδοχή, η αριστερή κοσμοθεωρία όχι μόνο δεν επιβεβαιώνεται αλλά η επιρροή της υποχωρεί διαρκώς.
Εξετάζοντας το σύνολο του ιδεολογικού φάσματος της Αριστεράς, ξεκινώντας από τον ριζοσπαστικό μαρξισμό και προσεγγίζοντας τις εκσυγχρονιστικές τάσεις της σοσιαλδημοκρατίας, καθίσταται σαφές ότι η Αριστερά έχει πλέον απωλέσει το ηθικό πλεονέκτημά της και οι θέσεις της αδυνατούν να εκφράσουν τη φωνή της κοινωνίας.
Έχοντας αποδυναμωθεί πολιτικά, η Ευρώπη έχει χάσει επακόλουθα τον ισχυρότερό της σύμμαχο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά και στην εγκαθίδρυση ενός μοντέλου διακυβέρνησης, το οποίο να εξασφαλίζει την εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία, απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της κοινωνικής απελευθέρωσης και των δημοκρατικών διαδικασιών.
Η Αριστερά παραδοσιακά συγκροτούσε έναν χώρο που προήγαγε τον γόνιμο διάλογο και τον πολιτικό πλουραλισμό έχοντας τον άνθρωπο στo πρoσκήνιο. Συνακόλουθα έδινε πνοή και ερεθίσματα σε διαφορετικές προσεγγίσεις αναφορικά με τη μέθοδο αντιμετώπισης του καπιταλισμού, οι οποίες όμως συνέκλιναν σε έναν κοινό στόχο: την επίτευξη μιας σοσιαλιστικής οικονομίας.
Μια από αυτές τις φωνές η οποία προοδευτικά επιτέλεσε έναν ηγεμονικό ρόλο μέσα στον χώρο είναι αυτή της Σοσιαλδημοκρατίας. Ιστορικά αποτέλεσε ένα κίνημα το οποίο σχηματίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ένα μεγάλο μέρος των τότε σοσιαλιστικών κομμάτων υποστήριξαν ότι οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις προς την επικράτηση του σοσιαλιστικού μοντέλου παραγωγής δεν θα επιτευχθούν μέσω της ταξικής πάλης, αλλά μέσω της ταξικής ευημερίας και του συμβιβασμού. Υπό το πρίσμα της δημιουργίας κράτους πρόνοιας, της ανύψωσης του βιοτικού επιπέδου και της εγκαθίδρυσης ενός παρεμβατικού κράτους με στέρεες δομές απέναντι στην ανεξέλεγκτη αγορά.
Η σοσιαλδημοκρατία στη χώρα μας αποτέλεσε για σχεδόν τρεις δεκαετίες προπύργιο μάχης απέναντι στον συντηρητισμό, διαμορφώνοντας μια κοινωνία με προοδευτικό και μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα, ωστόσο σήμερα παρουσιάζεται βυθισμένη στην εσωστρέφεια και πορεύεται διασπασμένη υπό το πρίσμα της διαρκούς πάλης για το ποιος είναι ο αυθεντικός συνεχιστής της κληρονομιάς του πάλαι ποτέ κραταιού χώρου.
Παράλληλα αδυνατεί να ασκήσει μια ουσιαστική αντιπολίτευση και να διατυπώσει μια σύγχρονη ατζέντα δίνοντας ουσιαστικές λύσεις στα διαχειριστικά ζητήματα της χώρας μέσα στο μνημόνιο και έτσι καταλήγει εγκλωβισμένη ανάμεσα στις σκοπιμότητες και τους συσχετισμούς των δυο μεγαλύτερων εκλογικά δυνάμεων (ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ).
Το πιο θλιβερό ωστόσο είναι το γεγονός ότι ενώ αποτελεί κοινή παραδοχή η ανάγκη ανασύστασης του χώρου, οι σοσιαλδημοκρατικές παρατάξεις έχουν απωλέσει το διαχρονικό πρόσημό τους ως δυνάμεις αλλαγής, ως δυνάμεις αμφισβήτησης, ως δυνάμεις καθημερινού αγώνα και έχουν επιδοθεί σε μια προσπάθεια συντήρησης των μηχανισμών τους και των κεκτημένων τους σε πολιτικό επίπεδο, σχεδόν αδιαφορώντας για τη μείωση της απήχησης τους στην κοινωνία.
Πώς όμως μπορεί η ελληνική κεντροαριστερά να αποτελέσει πυλώνα συστράτευσης της σοσιαλδημοκρατίας, του προοδευτικού κέντρου, αλλά και του συνόλου των δημοκρατικών φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων του χώρου;
Αρχικά, θα πρέπει να παραμεριστούν οι κομματικοί εγωισμοί και οι αλαζονικές επιδιώξεις της πρωτοκαθεδρίας του χώρου. Η ανασυγκρότηση δεν μπορεί να αρχίσει στο όνομα του ελέγχου του κινήματος, αλλά πρέπει να θέσει ως βασικό στόχο την αύξηση της ιδεολογικής και πολιτικής επιρροής στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.
Το μήνυμα των τελευταίων δυο εκλογικών αναμετρήσεων είναι η μαζική αποχή και η αποστροφή του λαού προς το πολιτικό σύστημα. Η κεντροαριστερά πρέπει να το αφουγκραστεί και να θέσει ως δεύτερο στόχο την αποκατάσταση του κύρους της εφαρμόζοντας πολιτικές ευθύνης και πατώντας σε γερές ιδεολογικές βάσεις.
Στη συνέχεια, πρέπει να διαμορφώσει μια ρεαλιστική προοδευτική και μεταρρυθμιστική πρόταση διακυβέρνησης του τόπου, η οποία να κινείται γύρω από τους ακόλουθους βασικούς άξονες:
1.Δημιουργία ενός κατανοητού πολιτικού πλαισίου με τον άνθρωπο στην πρώτη γραμμή.
2.Ασκηση συγκρουσιακών πολιτικών απέναντι στις κατεστημένες νοοτροπίες και στις πελατειακές σχέσεις.
3.Εναρμόνιση με τις αρχές και τους θεσμούς της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.
Έχοντας συντάξει ένα τέτοιου είδους Κοινωνικό Συμβόλαιο με ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο και με σεβασμό πάντα στην ιστορία και τις διεκδικήσεις του κινήματος της σοσιαλδημοκρατίας, μπορεί η κεντροαριστερά πλέον να κάνει άνοιγμα προς τον λαό ζητώντας του υπεύθυνα να συσπειρωθεί μαζί της και να δώσουν από κοινού τη μάχη για την ανοικοδόμηση μιας ανοιχτής κοινωνίας πολιτών που να διέπεται από τις αρχές της δημοκρατίας, της αξιοκρατίας, της διαφάνειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
*Ο Ιωάννης Ξυπνητός είναι Προέδρος του Φοιτητικού Συλλόγου του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.