Παρακολουθώντας στενά τις αντιδράσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στην αξιολόγηση όλο το προηγούμενο διάστημα, θα καταλάβαινε κανείς πως το «μίγμα των αντιδράσεων» δεν είναι ομοιογενές. Από τη μία υπήρχαν οι άξιοι, οι οποίοι αντιδρούσαν διότι δεν έτρεφαν καμία εμπιστοσύνη στον κρατικό μηχανισμό και που αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό το όλο εγχείρημα. Πλάι σε αυτούς υπήρχαν και οι ανεπαρκείς, οι οποίοι γνωρίζοντας την ανεπάρκειά τους, ουσιαστικά φοβούνταν πως η αξιολόγηση θα μπορούσε όντως να αποδειχθεί αξιοκρατική! Προφανώς κάτι τέτοιο ποτέ δεν ήρθε στην επιφάνεια και πάντα εκείνοι που άνηκαν στην δεύτερη κατηγορία «έπαιζαν κρυφτό» πίσω από τις αιτιάσεις των πρώτων.
Στην παραπάνω απλοποιημένη αλλά καθόλου απλοϊκή ανάλυση, αν επικεντρωθούμε στην πρώτη κατηγορία, μπορούμε να δούμε το πρόβλημα να σχηματίζεται ξεκάθαρα: ο αξιολογούμενος δεν εμπιστεύεται τον αξιολογητή του. Στην περίπτωση του εκπαιδευτικού κλάδου και συγκεκριμένα στα δημοτικά σχολεία, τη λύση σε αυτόν του γόρδιο δεσμό θα μπορούσαν να την δώσουν τα μικρά παιδιά.
Έχοντας μητέρα μια δασκάλα δημοτικού σχολείου, πάντα την θυμάμαι να λέει πως τα παιδιά αντιλαμβάνονται ακόμα και τις πιο μικρές συναισθηματικές μεταπτώσεις του δασκάλου τους, πως ότι και αν κάνεις για να «κρυφτείς» πάντα θα βρεθούν κάποια που θα έρθουν κοντά σου και θα σε ρωτήσουν με απορία: «κυρία γιατί είσαι στεναχωρημένη, θυμωμένη, κουρασμένη…».
Ναι λοιπόν, «δεν μπορείς να κρυφτείς από τα παιδιά, γιατί έτσι και αλλιώς τα ξέρουν όλα». Ρωτώντας ένα μικρό παιδί την άποψή του για τον δάσκαλό του μπορεί να ξαφνιαστεί κανείς από την ειλικρίνεια και την καθαρότητα της απάντησης που θα λάβει. Αυτή η απάντηση θα είναι καλά δομημένη και με επιχειρήματα, περιτυλιγμένη βέβαια με την παιδική απλότητα που διακρίνει την ηλικία, η οποία όμως δεν υπολείπεται σε ευστοχία. Οι μικροί μαθητές θα δώσουν ανόθευτα τις απαντήσεις τους χωρίς περιστροφές γιατί, ευτυχώς, είναι οπλισμένοι με περίσσεια αγνότητα.
Από τα χρόνια που πέρασα και γω στο δημοτικό σχολείο, θυμάμαι στα πλαίσια του μαθήματος της Γλώσσας, να γράφουμε μικρές εκθέσεις που τις ονομάζαμε «Σκέφτομαι και γράφω». Σε αυτές τις εκθέσεις οι μαθητές μπορεί να χρειαστεί να περιγράψουν μια εκδρομή, πώς πέρασαν τις διακοπές τους ακόμα και την οικογένειά τους. Μια τέτοια άσκηση παραγωγής λόγου θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο αξιολόγησης καθώς στα πλαίσια μια τέτοιας έκθεσης, θα ήταν εφικτό, μια φορά το χρόνο να καλούνται οι μαθητές, αντί να αναπτύσσουν τα παραπάνω θέματα, να γράφουν την άποψή τους για τον δάσκαλό τους. Μια άποψη, η οποία ύστερα από κατάλληλη επεξεργασία και ανάλυση, θα μπορούσε να αναδειχθεί σε βασικό συστατικό στοιχείο της αξιολογητικής διαδικασίας.
Αλήθεια, ποιος άξιος δάσκαλος δεν θα ήθελε η γνώμη των παιδιών, που με τόση αγάπη φροντίζει κάθε μέρα, να αποτελεί τη βάση αξιολόγησής του και ποιός ανάξιος δημόσιος λειτουργός θα τολμούσε να αντιδράσει σε μια τέτοια πρόταση;
Κύριοι της κυβέρνησης, ο λαός το επέλεξε και σας έδωσε άλλη μια ευκαιρία να κυβερνήσετε και να αποδείξετε αν όντως είστε φορείς του καινούργιου και κομιστές της αλλαγής. Η παραπάνω πρόταση, με προσθήκες και βελτιώσεις, θα μπορούσε να αποτελέσει τουλάχιστον την αφετηρία ενός κύκλου συζητήσεων γύρω από νέες και καινοτόμες μεθόδους αξιολόγησης, οι οποίες θα ξεφεύγουν από τις νόρμες και θα έχουν στο επίκεντρό τους τον «τελικό χρήστη» της εκάστοτε υπηρεσίας. Ωστόσο θα πρέπει να ρωτήσω το εξής: Εσείς είστε αρκετά «νέοι» για κάτι τέτοιο;