Ζω στη Νέα Σμύρνη 49 χρόνια. Την θυμάμαι τα πρώτα μου χρόνια πολύ χωριό, αλλά την βίωσα και να ανοικοδομείται με ομαλούς ρυθμούς και με «σεβαστικές» πολυκατοικίες τις πρώτες δεκαετίες.
Ωστόσο, την τελευταία 5ετία ό,τι ακίνητο της έχει απομείνει, στο οποίο δεν έχει εξαντληθεί ο συντελεστής δόμησης, κατεδαφίζεται για να χτιστεί στην θέση του ένα νέο πολυώροφο κτίριο. Την ίδια ώρα συμβαίνει ακριβώς το ίδιο σε όλη την Αττική. Κάποιοι επιτέλους αντιδρούν. Και μάλιστα θεσμικά.
Το 2017, αλλά κυρίως από το 2020 και μετά με τροποποιήσεις άρθρων του Ν.Ο.Κ. 4067/2012, προβλέφθηκαν «μπόνους» για όσες κατασκευές ακολουθούν κάποιες τρόπον τινά «πράσινες» προδιαγραφές.
Ουσιαστικά προβλέφθηκε η νόμιμη προσαύξηση του συντελεστή δόμησης -εν ολίγοις η ανέγερση πιο ψηλών και πιο ογκωδών κτιρίων- εν είδει επιβράβευσης για την υιοθέτηση πράσινων λύσεων.
Υπεραπλουστεύοντας, αξιοποιώντας τις νέες διατάξεις, εάν μια οικοδομή χτίζεται με προδιαγραφές υψηλής ενεργειακής απόδοσης, εάν προβλέπεται παραχώρηση μέρους της πρόσοψής της σε κοινή χρήση, εάν υπάρχει φύτευση στο δώμα κ.λπ., τότε ο νόμος επιτρέπει στον κατασκευαστή να προσθέσει μέτρα σε πλάτος και ύψος, να διαμορφώσει εσωτερικούς εξώστες-εσοχές, πατάρια, σοφίτες κ.ά. έτσι ώστε να μεγιστοποιήσει τον δομήσιμο χώρο, άρα τα τετραγωνικά μέτρα που θα πουλήσει τελικά άρα το κέρδος του.
Στην πράξη, ωστόσο, παρατηρήθηκε σε πολλές περιπτώσεις η τάση των κατασκευαστών να «ξεχειλώνουν» την έννοια του Ν.Ο.Κ. και χρησιμοποιώντας προσχηματικά και συνδυαστικά όλα τα οικολογικά αντισταθμίσματα, να ανεγείρουν κτίρια που οι διαστάσεις τους συνιστούν δυσαρμονία τόσο προς τη λογική του πολεοδομικού σχεδιασμού όσο και προς το άρθρο 24 του Συντάγματος περί προστασίας του περιβάλλοντος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Νέα Σμύρνη, όπου τα τελευταία τρία χρόνια όλες οι νεοανεγειρόμενες οικοδομές έχουν ξαφνικά οκτώ ορόφους. Βέβαια φυτεμένο δώμα δεν έχω δει, αλλά και πώς να το δω αν υπάρχει; Δεν έχω ελικόπτερο, καρντιά μου.
Τώρα ας δούμε τι έκανε ο μαγκίτης ο Δήμος Φιλοθέης-Ψυχικού. Ζήτησε και πήρε το 2023 –με νέα τροπολογία του ΝΟΚ– εξαίρεση από αυτές τις διατάξεις της τροποποίησης του 2017. Δηλαδή τι; Δηλαδή εντός των ορίων Φιλοθέης-Ψυχικού ΔΕΝ θα χτιστούν νέα κτίρια που θα αλλοιώνουν την φυσιογνωμία αυτών των περιοχών.
Μαγκιά; Ναι! Αλλά ήταν μια συλλογική προσπάθεια στην οποία πρωτοστάτησε μεν η Δημοτική Αρχή, αλλά συνέβαλε αποφασιστικά η συμπόρευση όλων των δημοτικών παρατάξεων και βέβαια των ενεργών κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι που αντέδρασαν οπότε και δόθηκε το έναυσμα για την προσπάθεια που είχε ευτυχές αποτέλεσμα.
Πάμε τώρα στους Δήμους Αλίμου και 3Β. Τι γίνεται εκεί; Εκεί, ο ο Δήμαρχος έχει προσφύγει κατά των τροποποιήσεων του ΝΟΚ του 2017 που, με πρόσχημα την «πρασινότητα», επιτρέπουν ξεχειλωμένες κατασκευές με αποτέλεσμα ήδη σε αυτές τις περιοχές να υψώνονται κτίρια που προσβάλλουν την αισθητική αλλά κυριότερα δυσχεραίνουν τραγικά την ποιότητα ζωής (Πού είναι ο ορίζοντας; Πού είναι ο αέρας; Πού είναι οι υποτιθέμενες πρασινάδες εκεί πάνω στην 9η πλάκα; Ποιες κοινόχρηστες και κοινωφελείς υπηρεσίες θα εξυπηρετήσουν όλους αυτούς τους έξτρα πληθυσμούς; Και πολλά άλλα ερωτήματα χωρίς απαντήσεις).
Με ένα δίδυμο αποφάσεων λοιπόν, που έλαβε πρόσφατα το Συμβούλιο της Επικρατείας, δόθηκε το έναυσμα για την έναρξη του πυρός σε μια πολυμέτωπη αντιπαράθεση, στην οποία εμπλέκονται η δικαστική και εκτελεστική εξουσία, δημοτικοί άρχοντες, επαγγελματίες του κατασκευαστικού κλάδου, ιδιοκτήτες ακινήτων, κτηματομεσίτες, δικηγόροι κ.ο.κ.
Συγκεκριμένα, με τις υπ’ αριθμόν 293/2024 και 310/2024 αποφάσεις του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, οι οποίες αφορούσαν προσφυγές κατοίκων του Δήμου Αλίμου κατά των αρμοδίων αρχών, κρίθηκε ότι είναι αντισυνταγματικά τα επιπλέον τετραγωνικά μέτρα, το αυξημένο ύψος και ο μεγαλύτερος όγκος της συντριπτικής πλειονότητας των νέων πολυώροφων κατασκευών στην Αττική αλλά και την υπόλοιπη επικράτεια, τουλάχιστον από το 2019 και εξής – βάσει του σκεπτικού ότι κατά τον σχεδιασμό και την ανέγερσή τους έχει γίνει καταχρηστική εκμετάλλευση των bonus από τα λεγόμενα περιβαλλοντικά κίνητρα, δηλαδή ορισμένα άρθρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (Ν.Ο.Κ., νόμος 4067/2012).
Το διακύβευμα εν προκειμένω έγκειται στο εάν είναι σύννομη ή όχι η ανέγερση δεκάδων χιλιάδων κτιρίων ανά την Ελλάδα, είτε αυτά έχουν ήδη ολοκληρωθεί, είτε βρίσκονται σε κάποιο στάδιο της κατασκευής τους – ακόμη και στη φάση της αδειοδότησης.
Ο Δήμαρχος Αλίμου και ο Δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, έχοντας υπόψη αυτές τις 2 αποφάσεις του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ λοιπόν, έδωσαν εντολή στις υπηρεσίες τους να αναστείλουν την έκδοση οικοδομικών αδειών, που κάνουν χρήση αντισυνταγματικών διατάξεων του ΝΟΚ. Από όσο καταλαβαίνω, σε παρόμοια κατεύθυνση ενεργοποιείται και η Δημοτική Αρχή Κηφισιάς – Ν. Ερυθραίας – Εκάλης. Είπαμε….. θέλει αρετή και τόλμη (για να μην πω τίποτ’ άλλο)
Σε αυτές τις ενέργειες των δύο (και όλο και αυξανόμενων) Δημάρχων υπάρχουν προφανώς πολλές αντιδράσεις, αλλά σε αυτό το σημείο ας κλείσω το θέμα.
Και ας πω ότι θα χαρώ πολύ εάν μας δω να οργνανωνόμαστε και στην αγαπημένη μου Νέα Σμύρνη για την διεκδίκηση καλύτερης ποιότητας ζωής.
* Η Κατερίνα Κοντοπίδου είναι Πολεοδόμος Μηχανικός MSc, κάτοικος Νέας Σμύρνης