Αφορμή αλλά και πλήρης συνειδητοποίηση για το γεγονός ότι η φτώχεια πέραν από κοινωνικό φαινόμενο αναπαράγεται και κληροδοτείται από γενιά σε γενιά είναι η παρακάτω εμπειρία…
Είδα μετά από πολλά χρόνια έξω από δημοτικό σχολείο της γειτονιάς μου κάποια μαθήτρια τότε από άλλη τάξη , δυστυχώς φτωχής οικογένειας και με πολλά κοινωνικά προβλήματα, δεν θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες για ευνόητους λόγους και πιθανούς συνειρμούς για την εν λόγω οικογένεια.
Στο σημείο που ήθελα να σταθώ είναι πως η εικόνα που αντίκρισα ήταν ακριβώς η ίδια με τότε.
Μια μητέρα ελαφρώς ρακένδυτη με όχι ευδιάκριτη άρθρωση λόγου, με τρία ή τέσσερα παιδιά που περίμενε να σχολάσουν, τα οποία ξεχώριζαν στο πλήθος όπως ακριβώς και εκείνη μικρή μαζί με τα πολλά δικά της αδέλφια.
Ήταν ακριβώς η ίδια εικόνα με τότε μόνο που τώρα η κοπέλα είχε το ρόλο της μητέρας.
Η διαπίστωση πέραν του ευσυγκίνητου της εικόνας ήταν αυτό ακριβώς που μαθαίναμε στο πανεπιστήμιο. Η φτώχεια αναπαράγεται με γεωμετρική πρόοδο. Είναι κοινωνικό φαινόμενο και μετριέται με τα μαθηματικά. Δυστυχώς ένα φτωχό παιδί, πιθανότατα θα είναι φτωχός ενήλικας με ότι αυτό συνεπάγεται. Σαφέστατα και υπάρχουν εξαιρέσεις όπως σε κάθε κανόνα αλλά κατά κύριο λόγο η φτώχεια αναπαράγεται.
Πίσω λοιπόν από κάποιον μαθηματικό τύπο βρίσκονται άνθρωποι. Μου πήρε κάποια χρόνια να το συνειδητοποιήσω και εγώ αλλά μια εικόνα χίλιες λέξεις. Πώς λοιπόν μπορεί να ανακοπεί ένα τέτοιο φαινόμενο; Όσο ευφυές και ικανό να είναι ένα παιδί που γεννιέται σε ένα τέτοιο περιβάλλον, πόσο εύκολα μπορεί να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση; Οι στατιστικές και οι μελέτες δείχνουν μεγάλη δυσκολία και βραδύτητα.
Ένα παιδί που μεγαλώνει σε περιβάλλον ακραίας φτώχειας δύσκολα αναπτύσσει νοητικές δεξιότητες , σωματικές αλλά και κοινωνικότητα. Επομένως , και ως ενήλικας εφόσον προβεί στη δημιουργία οικογένειας αυτό το αναπαράγει και το διαιωνίζει. Δεν είναι τυχαίο και το γεγονός πως αυτές οι οικογένειες είναι και συνάμα πολύτεκνες. Δυστυχώς είναι πολυπληθείς όχι από επιλογή αλλά από έλλειψη ενημέρωσης-συμπεριφοράς.
Και το φαινόμενο συνεχίζεται….
Σαφώς και στα χρόνια που διανύουμε ο κόσμος έχει καλύτερη ενημέρωση και γνώση αλλά ακόμη και έτσι είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγει κανείς από τη φτώχεια όταν γεννιέται μέσα σε αυτή. Είναι η έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά όπως η υγεία, παιδεία, κατάλληλη οικία για διαβίωση , κανόνες συμπεριφοράς και υγιεινής και όλα αυτά επηρεάζουν και την ψυχολογία αλλά και τη γενικότερη κοινωνικοποίηση έτσι ώστε να δημιουργούνται και άλλα ακραία φαινόμενα όπως εγκληματικότητα , παραβατηκότητα γενικότερα και περιθωριοποίηση. Χωρίς βέβαια όλα αυτά να είναι απόλυτα αλλά κατά κύριο λόγο συμβαίνουν.
Ήθελα να υπήρχε ένας αντίστοιχος μαθηματικός τύπος που να ανατρέπει όλα τα παραπάνω. Δε ξέρω αν θα βρεθεί ποτέ. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι καλύτερες και στοχευμένες κοινωνικές πολιτικές καθώς και κοινωνικές δομές.
Για το τέλος θα ήθελα να μην έχει σχέση η φτώχεια με τα μαθηματικά έτσι ώστε να σταματήσει να αναπαράγεται… Οι γεωμετρικές πρόοδοι να επηρεάζουν μόνο μαθηματικά φαινόμενα, τα άσχημα κοινωνικά φαινόμενα να εξαλειφθούν και να μην πολλαπλασιάζονται.
* Η Τζιοβάρα Μένια, πολιτική επιστήμονας Νομικής Αθήνας