Αλήθεια πόσοι, από εκείνους που πιστεύουν ότι για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή ευθύνεται αποκλειστικά ο σημερινός άνθρωπος, γνωρίζουν ότι το φαινόμενο βρίσκεται αυτή την εποχή σε έξαρση και στους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος κυρίως δε στην Αφροδίτη;
Πόσοι αλήθεια γνωρίζουν πως χωρίς το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν θα ήταν η Γη κατοικήσιμη λόγω του μεγάλου ψύχους ( -18οC) που θα επικρατούσε;
Πως για το φαινόμενο «ευθύνονται» κυρίως οι υδρατμοί των ωκεανών και πως η ανθρώπινη δραστηριότητα το επηρεάζει μόνο κατά το 3 με 4%;
Πως οι μεταπτώσεις στην ηλιακή όσο και στην κοσμική ακτινοβολία προκαλούν διαδοχικές περιόδους θέρμανσης και ψύχρανσης της Γης;
Δυστυχώς, πέραν των ειδημόνων, ελάχιστοι.
Είναι πραγματικά τόσο μεγάλη η επιθυμία της παγκόσμιας κοινής γνώμης να πιστέψει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και γενικότερα να δει την κλιματική αλλαγή ως καταστροφική απόρροια της ανθρώπινης απληστίας, ως ένα νέο, παγκόσμιο «άνθος του Kακού», που η πεποίθηση αυτή ‒συνυπολογίζοντας και τον παραγόμενο ακτιβισμό της‒ τείνει να λάβει τον χαρακτήρα ενός νέου μεγάλου ιδεολογικοπολιτικού δόγματος με έντονα κινηματικά στοιχεία.
Η κοινωνική ηθική του είναι απλή και εύληπτη: οι ισχυροί της γης, χώρες, κράτη, εταιρείες, επιχειρηματίες, θυσιάζουν στον βωμό του κέρδους, χωρίς ενοχές, τον ίδιο τον πλανήτη που φιλοξενεί το ανθρώπινο είδος, οδηγώντας τον σταδιακά στον ολοκληρωτικό αφανισμό. Είναι δηλαδή το ίδιο σχεδόν αφήγημα που περιέβαλε άλλα κινήματα των προηγουμένων δεκαετιών: υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης, κατά της παγκόσμιας φτώχειας, κατά των πυρηνικών.
Με τον τρόπο αυτό η παγκόσμια μαζική συνείδηση ενοχοποιεί και αφορίζει την «ανήθικη» εξουσία, τους «ανήθικους» και «αδίστακτους» όπου Γης εξουσιαστές, ενώ ταυτόχρονα απενοχοποιεί τον εαυτό της και τον θέτει από την πλευρά του Καλού. Δικαιώνεται έτσι ο άσημος και ασήμαντος άνθρωπος καθώς φορτώνει ολόκληρη την κακοδαιμονία του στους άλλους, στους κακούς και ισχυρούς της Γης. Και όπως όλοι οι λαϊκοί μύθοι, αβάσιμοι ή πέρα για πέρα αληθινοί, απαλύνουν τον καθημερινό πόνο και γλυκαίνουν την πίκρα της ασημαντότητας…
Την ίδια στιγμή, κοιτάζοντας το «δάσος» από μακριά, χάνεται το «δένδρο» που δεν είναι άλλο από τις πολλές, συγκεκριμένες περιοχές που μαστίζονται από τη ρύπανση λόγω της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, των βιομηχανικών, αστικών και πυρηνικών αποβλήτων.
Παράλληλα, το δόγμα της κλιματικής αλλαγής γίνεται «business», ορθώνεται σε έναν από τους δυνατότερους επενδυτικά κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας: την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των οικολογικών καυσίμων, της ανακύκλωσης και των τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας.
Τα αυτιά των περισσότερο ορθολογιστών ακούνε συχνά την άποψη πως το πυρηνικό λόμπι και αυτό των ανανεώσιμων πηγών, είναι εκείνα που για το δικό τους συμφέρον, θέλουν να εξοντώσουν τις βιομηχανίες που χρησιμοποιούν συμβατικά καύσιμα. Αυτά λένε χρησιμοποιούν τους opinion leaders για να επιβάλουν τις απόψεις τους στην κοινή γνώμη. Αυτοί εφεύραν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Αλλά στα ίδια αυτιά, ακούγεται και το ακριβώς αντίθετο: οι ισχυροί της παραδοσιακής βιομηχανίας των στερεών και υγρών καυσίμων βρίσκονται πίσω από την αμφισβήτηση των αιτίων κλιματικής αλλαγής για να συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο.
Η θεωρία της κλιματικής αλλαγής ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης και η μαζική μεταλλαγή της σε μαζικό κίνημα με συγκεκριμένες αξίες και δράση, ανεξάρτητα αν είναι επιστημονικά ορθή ή λανθασμένη, δεν φαίνεται να ζημιώνει κανέναν. Αντίθετα, στο νέο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης μέσα στο οποίο υφίσταται, καλύπτει μια καίρια ανάγκη του μαζικού ανθρώπου να ταυτίζεται με το καλό, να απενοχοποιεί τον εαυτό του και να εμφανίζει το οικολογικό πρόβλημα ως «άνθος του Κακού» των ισχυρών της γης.
*Ο Παναγιώτης Κουβαλάκης είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος.