Αναντίρρητα, το 2019 συνιστά ένα έτος όπου ο πολιτικός χρόνος θα είναι εξαιρετικά συμπαγής. Μέσα σε λίγους μήνες τα πολιτικά κόμματα θα κατέλθουν σε τρεις εκλογικές αρένες, η επικράτηση στις οποίες ενδέχεται να αλλάξει τον ρου της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτοδιοικητικές, ευρωπαϊκές και κυρίως βουλευτικές αναμετρήσεις θα διαμορφώσουν μέσα σε λίγους μήνες ένα διαφορετικό σκηνικό. Πλέον η ατζέντα της κατ’ ουσίαν πολιτικής έχει αλλάξει. Αν μέχρι πρότινος το δίπολο υπήρξε το «μνημονιακός ή αντιμνημονιακός», από τις αρχές Σεπτεμβρίου με την έξοδο (έστω και τυπική και υπό αυστηρή επίβλεψη) από το Μνημόνιο το νέο δίπολο εκφράζεται στο «Πρόοδος ή συντήρηση».
Προς επίρρωσιν τούτου, ας θυμηθούμε όσα διαδραματίστηκαν τόσο με τη Συμφωνία των Πρεσπών που «κατάπιε» τρία κόμματα μόλις σε μία εβδομάδα, όσο και με τις έντονες ζυμώσεις μεταξύ των κεντροαριστερών δυνάμεων να βρουν τον ηγέτη που θα τους οδηγήσει στην επόμενη ημέρα. Η εγκάρσια τομή που χαράσσει σταδιακά ο Τσίπρας έρχεται να αναβιώσει τον παλαιό δικομματισμό εξαϋλώνοντας τα μικρά κόμματα. Χρήσιμο ή μη, διχαστικό ή μη, θέτει ουσιαστικά και το κύριο διακύβευμα της επόμενης ημέρας.
Στρατηγικό τέχνασμα διατρανώνει η αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία και προφανώς επιχειρεί τεχνηέντως να αποκρύψει τη σημερινή φύση της. Νιώθοντας τη φυσιολογική φθορά της Κυβέρνησης προβάρει με αδημονία το κοστούμι της εξουσίας. Προφανώς το μείγμα ακροδεξιού φιλελευθερισμού θα αγγίξει αργότερα την κοινωνία. Αδήριτος ανάγκη εκ των πραγμάτων διαλαλεί σε κάθε δήλωση της η Κυβέρνηση, η οποία αφού αναγκάστηκε να συμμαχήσει με τους ΑΝΕΛ, για να επιβιώσει απέναντι στα σενάρια της αριστερής παρένθεσης, πλέον ρίχνει γέφυρες στην αναδόμηση του κεντροαριστερού πόλου.
Πλέον η πολιτική επέστρεψε. Τα διλήμματα της επόμενης ημέρας αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Η επιβαλλόμενη εν υπνώσει μνημονιακή κανονικότητα συν τω χρόνω δίνει τη θέση της στην απτή πραγματικότητα και στους όρους διαμόρφωσής της. Όσο και εάν το πλαίσιο της οικονομικής πολιτικής είναι καθορισμένο και οι δυνατότητες ευελιξίας περιορισμένες, η καθημερινότητα θέτει νέους τρόπους αντιμετώπισης των επερχόμενων προκλήσεων, τους οποίους θα επιβάλλει η ίδια η κοινωνία. Η bottom-up αυτή διαδικασία αποτελεί την όσμωση τάσεων, αντιλήψεων και νοοτροπιών με σκοπό να δημιουργήσει την Ελλάδα του αύριο. Εάν το 2015 εξέφρασε την ανάγκη του λαού να δει φως στο τούνελ του Μνημονίου, το 2019 δηλώνει την επιστροφή της ουσίας της πολιτικής.