Μερικές φορές αναρωτιέμαι πώς αυτός ο τόπος έφτασε σε αυτό το σημείο της αυτοματαίωσης του. Ανθρώπινες φιγούρες περιφέρονται στα στενά αυτής της πόλης –μικρογραφίας της Ελλάδας- με στεναγμούς και παραμιλητά για εκείνα που ήρθαν και για όσα θα έρθουν. Τα σώματα αυτά θαρρείς πως είναι βαριά σακιά και σέρνονται από μια αδιόρατη κλωστή χωρίς κατεύθυνση. Αφήνονται έρμαια μιας ζωής που δεν έζησαν ή που νόμισαν πως ζούσαν. Για το κατάντημα τους αρέσκονται να ρίχνουν την ευθύνη στους άλλους, στους ξένους, στους παραδίπλα, στους άπληστους που συνεχίζουν να τα καταφέρνουν και δεν αφήνουν μερίδιο και γι’ αυτούς. Κάπως έτσι, από άγνοια, από αμέλεια, από έλλειψη αυτογνωσίας-μεγάλη κουβέντα αυτό-, από φόβο γεννιέται η μισαλλοδοξία. Το φαρμάκι εκείνο που τρώει τα σωθικά και θολώνει το βλέμμα.
-Τον είδες;
– Ποιόν;
– Αυτόν, απέναντί μας, πώς τολμά και έρχεται στη χώρα μας, φτιάχνει το μαγαζάκι του, πουλά πραμάτεια και το στερεί από τον Eλληνα… εμείς εδώ δεν χωράμε πια, οι κυβερνήσεις μας πούλησαν, μας πρόδωσαν, αλλά να μου το θυμηθείς… λίγα είναι τα ψωμιά τους εδώ.
Σκέψη πρώτη: η μισαλλοδοξία του νεοέλληνα είναι αποτέλεσμα της προσωπικής του αποτυχίας. Για όσα πίστεψε ότι μπορούσε να φτάσει αλλά το έκανε χωρίς να κουνήσει ούτε το μικρό του δαχτυλάκι, αφού έφαγε από τον πακτωλό του ευρωπαίου θείου, χωρίς αιδώ, με ένα αίσθημα ικανοποίησης και αλαζονική διάθεση ότι αυτό είναι για πάντα και αδιαπραγμάτευτο να το έχει.
-Τι λες για όλα αυτά; Είναι σαν να ζούμε έναν εφιάλτη. Τρέμω στην ιδέα ότι αργούμε να βγούμε από αυτόν
-Εχεις δίκιο
-Φυσικά, είμαστε στα δίκτυα ενός καλοστημένου παιχνιδιού
-Το ποντίκι άμα πιαστεί στη φάκα, την έβαψε.
Σκέψη δεύτερη: η θυματοποίηση του νεοέλληνα είναι αποτέλεσμα της άγνοιάς του και της παραπληροφόρησης του. Πολλές φορές , ίσως από άμυνα, ίσως και επειδή του είναι βολικό αρχίζει το μελόδραμα και σιχτιρίζει το κακό του το ριζικό, τη ζωή που είναι άδικη, τους ανθρώπους που είναι σκληροί και δεν τον καταλαβαίνουν, τον κυρ Αντώνη που έχει τον καφενέ και για άλλη μια φορά δεν πέτυχε το καϊμάκι στον καφέ και ας του το έχει πει χίλιες φορές ότι τον καφέ τον θέλει μερακλίδικο.
-Τι να κάνω; Νιώθω χαμένος, αδικημένος. Προσπαθώ για το καλύτερο αλλά το σύστημα με πετά στην απέξω
-Φίλε μου, τα πάντα σε αυτή τη χώρα είναι ανοργάνωτα, γραφειοκρατία, πελατειακές σχέσεις, διαφθορά … ζέχνει από παντού.
-Είμαι απεγνωσμένος…
Σκέψη τρίτη: η κρίση είναι πρωτίστως προσωπική και αντανακλάται με την χρήση του μεγενθυντικού φακού στην κοινωνία και στο πολιτικό σύστημα. Το κράτος που έχουμε δεν είναι φαινόμενο παροντικό. Από τα γεννοφάσκια του το κράτος μας στηρίχθηκε στο πελατειακό σύστημα, στις δοσοληψίες πολιτικών και ψηφοφόρων και όλο αυτό συντηρήθηκε μέσα από το ανεπαρκές εκπαιδευτικό σύστημα που γαλούχησε γενιές και γενιές με ένα αίσθημα ανικανοποίητου και ελπίδας ταυτόχρονα ότι η σωτηρία έρχεται έξωθεν την κατάλληλη στιγμή. Το θλιβερό στην όλη ιστορία είναι ότι η εκπαίδευση δεν μας έμαθε πώς να διαχειριζόμαστε τις προσωπικές μας κρίσεις, πώς να αντιστεκόμαστε στην φθορά και πώς να ελισσόμαστε ευέλικτα και δημιουργικά και να παίρνουμε πρωτοβουλίες στις αλλαγές που έρχονται. Αν η εκπαίδευση του νεοέλληνα δεν ταυτιζόταν πάση θυσία με τη απόκτηση ενός πολυπόθητου χαρτιού- του πτυχίου- που θα του εξασφάλιζε τον κοινωνικό και οικονομικό περιούσιο- πλέον δεν γίνεται ούτε αυτό- τα πράγματα θα ήταν αλλιώς και η ιστορία αυτού του τόπου διαφορετική.
-Τι κρατάς στα χέρια σου όμορφο μικρό κορίτσι;
-Τον κόσμο ολόκληρο (κρατά ένα παραμύθι)
-Θα με μάθεις τον κόσμο
-Ναι, με χαρά… έλα να παίξουμε πρώτα
Σκέψη τέταρτη: η συνεκτική δομή των πραγμάτων βρίσκεται στην φαντασία, στην διάθεση για αλλαγή και στην ωριμότητα να μην συγχέεις δυο ανεξάρτητες καταστάσεις ως μία και ενιαία. Αν τα περισσότερα γεγονότα προκύπτουν από αμέλεια σ’ ένα παράλογο κόσμο τότε η ομορφιά των πραγμάτων έχει την πηγή της στο ενδιαφέρον μας για αυτήν. Μην αυταπατάστε με την ιδέα ότι η ζωή κάνει κύκλους διότι κύκλους κάνει μόνο η ρόδα στο λούνα πάρκ και εκεί το διασκεδάζεις. Η υποψία μου είναι ότι η ζωή είναι σαν μια τεθλασμένη γραμμή, όπως στην εικόνα ενός καρδιογραφήματος. Αν αυτή η γραμμή γίνει ευθεία τότε την έβαψες. Εκεί είναι το προσωπικό στοίχημα του καθενός μας. Να επιδιώκουμε την γραμμή να είναι πάντα τεθλασμένη και να βρισκόμαστε τις πιο πολλές φορές στην κορυφή της.
*Η Κατερίνα Σαλαβούρα είναι εκπαιδευτικός.