Τις τελευταίες μέρες ακούω και διαβάζω συνεχώς τις διαφορετικές απόψεις υπέρ του ΝΑΙ και του ΟΧΙ. Και νομίζω ότι πολύς κόσμος μπορεί να νιώθει μπερδεμένος επειδή το (πραγματικό) ερώτημα που τίθεται είναι διττό: Το 1ο αφορά στη δημοκρατία: μπορούν θεσμοί που δεν είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι, στερούνται νομιμότητας (εθνικής αλλά και ευρωπαϊκής) και βρίσκονται σε αντίθεση με τις αρχές της Ευρωπαϊκής ενοποίησης να διατάζουν μία εκλεγμένη κυβέρνηση πώς να ασκήσει τις εξουσίες που έχει; Το 2ο αφορά στο Ευρώ και την Ευρώπη: ΟΛΟΙ οι ηγέτες της ΕΕ ευθέως δηλώνουν ότι η ερώτηση του δημοψηφίσματος είναι: θέλουν οι Έλληνες να παραμείνουν στο Ευρώ;
Ακούγοντας την ομιλία του πρωθυπουργού και τα σχόλια πολλών συμπατριωτών μου καταλαβαίνω ότι απαντούν με ΟΧΙ στην πρώτη ερώτηση. Ακούγοντας την αντιπολίτευση, τους ΜΕΝΟΥΜΕ ΕΥΡΩΠΗ και κυρίως τους Ευρωπαίους εταίρους, αυτοί αντιλαμβάνονται την ερώτηση ως ζήτημα ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας, με τεράστιες συνέπειες στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου και γιαυτό στηρίζουν ΝΑΙ.
Συνδυάζοντας τα 2 ερωτήματα, το ερώτημα του δημοψηφίσματος γίνεται ως εξής: Θέλουμε η Ελλάδα να παραμείνει στην ΕΕ και το Ευρώ με το έλλειμμα δημοκρατίας που έχει αυτή τη στιγμή;
ΟΧΙ, θέλουμε να εξαλείψουμε κάθε έλεγχο από την ΕΕ και τους Θεσμούς και να επαναπατρίσουμε εξουσίες στην ελληνική κυβέρνηση και αποδεχόμαστε ότι έτσι θα γυρίσουμε στη δραχμή, ΜΟΝΟΙ μας, και θα επωμιστούμε τις (κατά γενική ομολογία όλων) βαριές οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές συνέπειες της απομόνωσής μας από την Ευρώπη.
ΝΑΙ, θέλουμε να παραμείνουμε στην Ευρώπη, να διατηρήσουμε το κοινωνικοοικονομικό status, έστω και αν απαιτεί και άλλες θυσίες και δεν εκφράζει την αλληλεγγύη της ΕΕ στα δεινά του ελληνικού λαού.
Για να απαντήσουμε στην ερώτηση αυτή, πρέπει να σκεφτούμε τους όρους με τους οποίους συμμετέχει η Ελλάδα στην Ευρώπη και αν και πως η Ελλάδα μπορεί να τους αλλάξει. Τα τελευταία 5 χρόνια όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις στάθηκαν αδύνατες ακόμη και να προτείνουν ένα δημοκρατικό μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης: ένα μοντέλο όπου τα τυχόν σκληρά μέτρα θα συνοδεύονται με ευρωπαϊκά κονδύλια για ανάπτυξη, όπου τα 19 εθνικά κοινοβούλια της ευρωζώνης και το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο θα αντικαταστήσουν το ΔΝΤ και την ΕΚΤ και θα ελέγχουν τη δράση των Ευρωπαϊκών θεσμών. Την προηγούμενη εβδομάδα μαζί με την απόφαση για το ελληνικό χρέος δημοσιοποιήθηκε και η πρόταση «των 5 προέδρων» για το μέλλον της Ευρωζώνης. Κάθε συζήτηση για το μέλλον μας εντός ή εκτός Ευρώ θα έπρεπε τουλάχιστον να αναφέρεται α) αν αυτές οι προτάσεις κομίζουν καλά νέα για την Ελλάδα: περισσότερη δημοκρατική νομιμοποίηση στην Ευρωζώνη ή μονιμοποίηση της Γερμανικής κυριαρχίας; Περισσότερη λιτότητα ή πόροι για ανάπτυξη; Και β) αν και πως μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να συμμετέχει δημιουργικά, ή ακόμη και να γίνει πρωτοπόρος στη συνδιαμόρφωση αυτών των κανόνων. Δυστυχώς σε 5 ημέρες δεν υπάρχει χρόνος για μια δημοκρατική συζήτηση για το αν και πως η Ελλάδα μπορεί να αλλάξει την ευρωζώνη.
Στηρίζω το ΝΑΙ διότι πιστεύω ότι το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρώπης δεν μπορεί να διορθωθεί με ρήξη και φυγή από την ΕΕ, αλλά μόνο εντός της ΕΕ. Μόνο εντός της ΕΕ και της Ευρωζώνης μπορεί η Ελλάδα να προτείνει αλλαγές στη διακυβέρνηση της Ευρώπης, να δημιουργήσει συμμαχίες και να εμπνεύσει λαούς και κυβερνήσεις προς το συμφέρον της Ελλάδας και μιας Ευρώπης της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της ευημερίας.
*Ο Άγγελος Δημόπουλος είναι Λέκτορας Νομικής, Queen Mary University of London