Την πρώτη Απριλίου του 2020, θα ήταν η πρώτη ημέρα του 7ου Athens Science Festival (ASF). Δεν ήταν όμως. Έχω την ανάγκη να εκφράσω δημόσια ότι μου λείπει. Και μου λείπει λίγο παραπάνω από όλα τα υπόλοιπα χιλιάδες events που αναβλήθηκαν, όχι γιατί είμαι επικεφαλής συντονισμού της διοργάνωσης αλλά γιατί η συγκυρία κάνει ακόμη πιο εκκωφαντική την απουσία του. Βλέπετε, ο λόγος που καταβάλλουμε όλοι εμείς (η ομάδα της οργανωτικής και επιστημονικής επιτροπής και οι περισσότεροι από 120 επιστημονικοί συνεργάτες του ASF) μία τόσο μεγάλη προσπάθεια, κάθε χρόνο, για τη διοργάνωσή του, είναι γιατί πιστεύουμε στον κοινωνικό ρόλο της επιστήμης· πιστεύουμε στη δυνατότητα που μας δίνεται μέσω αυτής να κατανoούμε πτυχές του φυσικού κόσμου και να επιλύουμε προβλήματα. Δεν φτάνει όμως να το πιστεύουμε μόνο εμείς. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε το Athens Science Festival.
Κάθε χρόνο, και για μία εβδομάδα, επιστήμονες και εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσιάζουν στο Athens Science Festival υψηλής ποιότητας επιστημονική έρευνα, συζητούν με κάθε πολίτη που αναζητάει απαντήσεις σε πολύπλοκα θέματα, δημιουργούν νέα πρότυπα στο χώρο των επιστημών και εμψυχώνουν χιλιάδες νέους και νέες να σκεφτούν μια καριέρα κοντά στην επιστήμη. Αυτή είναι η μεγαλύτερη γιορτή επιστήμης στην Αθήνα.
Αν μία κοινωνία, μία χώρα, μία πόλη δεν γιορτάζει την επιστήμη και σταματήσει να παρουσιάζει στους πολίτες της τη σημασία της, στην καθημερινή τους ζωή, τότε σταδιακά υποβαθμίζεται και η αξία της στη συνείδησή τους. Ενδεικτικό παράδειγμα της υποβάθμισης της αξίας της επιστήμης στην ελληνική κοινωνία είναι η μείωση των διδακτικών ωρών στα μαθήματα φυσικών επιστημών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς να υπάρχει γενικευμένη κοινωνική αντίδραση. Μα, εάν δεν κατανοεί ο πολίτης τη σημασία της, γιατί να την υπερασπιστεί; Έπρεπε να ξεσπάσει μία πανδημία για να αναδειχθεί το πρότυπο του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα στην τηλεόραση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έπρεπε να ξεσπάσει μία πανδημία για να ενδιαφερθεί η κοινή γνώμη για τη σημαντική λειτουργία που επιτελούν βιοεπιστήμονες σε κάθε ερευνητικό και διαγνωστικό εργαστήριο της χώρας μας.
Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, περιμένουμε από το σπίτι μας να ακούσουμε ευχάριστα νέα. Ότι κάπου στον κόσμο ανακαλύφθηκε το φάρμακο ή το εμβόλιο που θα μας σώσει. Αλήθεια, πίστευες τόσο πολύ στους επιστήμονες και στο έργο τους πριν ξεσπάσει αυτή η πανδημία; Γιατί εγώ νομίζω ότι, όταν περάσει αυτή η δοκιμασία, θα σου μιλάω για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που θα μας επηρεάσουν σε οικονομικό, κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο σε μερικές μόνο δεκαετίες από τώρα και εσύ ξανά δεν θα με ακούς. Η συμπεριφορά και οι συνήθειές σου θα συνεχίζουν να μένουν ίδιες, μέχρι τη στιγμή που θα σε βάλουν πάλι σε κατ’ οίκον περιορισμό. Η εμπειρία σου, βλέπεις, εκτός σπιτιού, δεν θα είναι πια τόσο ευχάριστη, οι κλιματικές συνθήκες δεν θα επιτρέπουν την πολύωρη παραμονή σου σε εξωτερικό χώρο ενώ η πρόσβασή σου σε τρόφιμα θα είναι περιορισμένη. Θα συνειδητοποιήσεις τότε, και όχι μέσα από ένα σχολικό εγχειρίδιο, ότι τα τρόφιμα είναι προϊόντα του φυσικού περιβάλλοντος και όχι του σούπερ μάρκετ.
Για να μην γίνει αυτή η επόμενη πραγματικότητά σου, τόσο εγώ, όσο και άλλοι, χιλιάδες επιστήμονες και εκπαιδευτικοί θα συνεχίσουμε την προσπάθεια. Την προσπάθεια να κρατήσουμε τον θεσμό του Athens Science Festival ενεργό και κάθε άλλη δράση επικοινωνίας της επιστήμης. Θα υπερασπιστούμε την επιστήμη και τους επιστήμονες με όποιο διαθέσιμο μέσο, για να σου επικοινωνήσουμε πώς και με ποιον τρόπο δεν θα μείνουμε για πάντα στο σπίτι μας.
Κι όταν μπορέσουμε πλέον με ασφάλεια να αγκαλιαστούμε και να γιορτάσουμε ξανά την επιστήμη, όλοι μαζί, έλα μία βόλτα από την @Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, που σήμερα μου λείπει. Μας λείπει. Πολύ.#asf
*Η Γιούλη (Παναγιώτα) Κυριαζή είναι Βιολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Περιβαλλοντική Βιολογία από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Τo 2018 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα τη Διδασκαλία της Οικολογίας στην Εκπαίδευση. Από το 2012 εργάζεται στη SciCo ως Senior Manager και ως επιστημονική σύμβουλος σε δράσεις που αφορούν την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Παράλληλα συμμετέχει στη διοργάνωση του Athens Science Festival ως Executive Director και Υπεύθυνη Οργάνωσης Περιεχομένου. Τα τελευταία 4 χρόνια απασχολείται και ως σύμβουλος για τη διοργάνωση Φεστιβαλ Επιστήμης σε άλλες πόλεις όπως τη Θεσσαλονίκη (TSF), την Πάτρα (PSF), τη Λάρισα (ThSF), τα Ιωάννινα (ISF) και τη Λεμεσό της Κύπρου (MSF). Μεταξύ άλλων η εργασία της στη SciCo περιλαμβάνει την εκπαίδευση ενηλίκων σε γνώσεις και δεξιότητες απαραίτητες για την επικοινωνία της επιστήμης.