«Είμαστε για πάντα φοβισμένα ζώα. Η προσπάθεια να μη
χάσουμε και να εξασφαλιστούμε, μας καταστρέφει κάθε
προοπτική για ζωή. Είναι η περίπτωση που το βάρος της
ασπίδας πληγώνει και βλάπτει περισσότερο από το βέλος.
Ο φόβος μας οδηγεί σε άχρηστες κακίες και σιγά σιγά
σε άχρηστους εγωισμούς». Γ.Τσαρούχης.
Αύγουστος των αναιρέσεων. Οι δυο πρώτες εβδομάδες πέρασαν γρήγορα με τη γνωστή φούρια των διακοπών ως την παραμονή δεκαπενταύγουστου. Ξημερώματα το πρωθυπουργικό αεροσκάφος προσγειώνεται στην Θεσσαλονίκη. Η πόρτα του αεροσκάφους ανοίγει και εμφανίζονται μετά από περίπου πέντε μήνες κράτησης σε φυλακή της Τουρκίας οι δυο έλληνες στρατιωτικοί με στολή παραλλαγής. Πίσω τους – τρέχοντας σχεδόν, για να είναι μέσα στο τηλεοπτικό πλάνο- ο αναπληρωτής υπουργός εξωτερικών (χωρίς ποσέτ στο σακάκι), ενώ στο τέλος του παρατεταγμένου –για ποιον λόγο άραγε – τιμητικού αγήματος, ο πολιτικός προϊστάμενος (φευ) των ενόπλων δυνάμεων, χωρίς όμως κι αυτός να φορά κάποια από τις αγαπημένες του στολές.
Ακολούθησαν τα αναμενόμενα και το επεισόδιο έληξε, το ίδιο ξαφνικά όπως ξεκίνησε. Βέβαια είχαν προηγηθεί όπως πάντα οι έγκριτοι αναλυτές σε εφημερίδες και πάνελ τηλεοπτικών εκπομπών έκτακτης επικαιρότητας, ηλιοκαμένοι και ασθμαίνοντες αλλά με «αποκλειστικές, διασταυρωμένες και από ανώτατες πηγές» πληροφορίες για το παρασκήνιο της απροσδόκητης εξέλιξης.
Την επομένη-σημαδιακό έφτασαν να πουν κάποιοι- ξημέρωσε της Παναγίας. Δεκαπενταύγουστος των πανηγυριών, της «διευρυμένης μοναξιάς» στην άδεια πόλη, όπως το κουραστικό ωράριο των πολυκαταστημάτων με τις θερινές προσφορές προς τόνωση του πεσμένου θερινού τζίρου. Τα τάματα, οι γονυκλισίες και οι ολονύχτιες προσευχές -τις λιτανείες τις φυλάξαμε για μελλοντικές εθνικές συμφορές- τελικά απέδωσαν και μια εβδομάδα μετά, ο πολύτροπος πρωθυπουργός μας, αφού κατατρόπωσε τον μοχθηρό Ποσειδώνα, έφτασε συμβολικά στην Ιθάκη, από όπου μας ανακοίνωσε σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμα, την «έξοδο» από την τυραννική χώρα των μνημονίων, που δυστυχώς δεν πρόλαβε να σκίσει γιατί τον πρόλαβε η πραγματικότητα, όπως κυνικά έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη.
Πάλι καλά που δεν μίλησε για τη χώρα της επαγγελίας και άλλα βιβλικά παρόμοια, ως άλλος Μωυσής. Λεπτομέρειες. Το λευκό πουκάμισο όχι της παράδοσης- προς θεού- αλλά της υποτιθέμενης αγνότητας, με μανίκια σηκωμένα έφτανε και υπερεπαρκούσε. Τι μνηστήρες, τι Πηνελόπες, τι Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες, για ιδεολογίες να μιλούμε τώρα; (για να παραφράσω, έστω και ατυχώς τον μέγα Καβάφη). Σε ανάλογο ύφος και η απάντηση του αδιάφορου αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμη και ενδυματολογικά. Πουκάμισο σύμφωνο της κομματικής απόχρωσης και βέβαια με προβλεπόμενη γραβάτα. Μανίκια κι αυτός μαζεμένα. Έτσι το θέλησε μάλλον ο επικοινωνιολόγος του, γνωστός από την εποχή του αλήστου μνήμης ακίνητου πρωθυπουργού και συντοπίτη μου στην καμένη πια Ραφήνα. Κι αυτός αναφέρθηκε στην Ομηρική Οδύσσεια και στη χώρα των λωτοφάγων, αναγκάζοντάς κάποιους να ανατρέξουν στο ανεπανάληπτο κείμενο, (ελπίζω όχι στην φλύαρη μετάφραση Μαρωνίτη), κι ακόμα περισσότερους να εύχονται να ήταν πολίτες της μυθικής αυτής χώρας.
Τα γνωστά λοιπόν και ξεπερασμένα τηλεοπτικά τερτίπια, οι φανφάρες και οι δηλώσεις, οι παρατραβηγμένες εικασίες και η «έκτακτη ειδησιογραφία» της αναπαραγωγής, αστήριχτων αναλύσεων επιπέδου συνοικιακού καφενείου σε παραθαλάσσιο τουριστικό οικισμό, μερικές μέρες μετά θα «πέθαιναν» τον Κώστα Γαβρά, ο οποίος μαζί με τους συγγενείς του έμαθε ότι άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο από μια δημοσιογράφο που του τηλεφώνησε. Αναμενόμενο, αφού κάποιοι θεωρούν ότι απευθύνονται σε χαύνους περιορισμένης διανοητικής ικανότητας, που όμως στην πραγματικότητα ζουν εδώ και χρόνια στα όρια της συναισθηματικής εξάντλησης, της ψυχολογικής κόπωσης από την παρατεταμένη και επαναλαμβανόμενη βίαιη βίωση τραγικών γεγονότων ή την κατά καιρούς και- λόγω έλλειψης νέων- ανάκληση υπό την μορφή οδυνηρών αναμνήσεων, παλαιότερων. Δεν μιλούμε για την καταστροφή, ούτε απλώς βιώνουμε την εμπειρία της. Καταναλώνουμε καταστροφές και προχωρούμε, κουβαλώντας έναν αδιάκοπο συλλογικό «φόβο κατάρρευσης».
Ο σταδιακός εθισμός στην δυσάρεστη είδηση και το χειρότερο στην εικόνα του τραγικού και αναπόφευκτου, λειτουργεί αναπόδραστα αθροιστικά στη συλλογική ψυχολογία, σωρεύοντας δυσβάσταχτο βάρος οδυνηρών αναμνήσεων προκαλώντας όχι απλώς τον περίφημο ατομικό φόβο κατάρρευσης όπως προτείνει ο D.W.Winnicott (Fear of Breakdown) αλλά την μαζική έκφανσή του. Ο Ν.Καρούζος το περιγράφει γλαφυρά: «Η ζωή υπήρξε ανέκαθεν στην Ελλάδα, ένα πολύ στενό μαρκάρισμα. Τίποτε άλλο».
Όμως τελικά δεν είναι μόνον αυτό. Βρισκόμαστε μονίμως σε κατάσταση συναγερμού κι αυτό αρκεί για να ακυρώσει την ίδια την βαρύτητα του κινδύνου. Αποστασιοποιούμαστε από τα ίδια τα γεγονότα και την πραγματική σημασία τους, αδιαφορώντας για την συνεχόμενη άνοδο της στάθμης του «εσωτερικού μας κενού» που απειλεί την ιστορική συνέχεια και την κοινωνική μας συνοχή.
Δεν προλαβαίνουμε πια να ξεφύγουμε πανικόβλητοι από το «κακό» γιατί το κουβαλάμε βαθιά εντός μας και το περιφέρουμε κάθε τόσο ως θαυματουργό λείψανο, της πολιούχου εθνικής μας κατάντιας, μαζί με παντόφλες, κομποσκοίνια και κάρες νεομαρτύρων.
Πού καιρός για θλίψη για την «κεκοιμημένη Μαρία», η οποία πάντως κατά την παράδοση «ανεώχθη στους ουρανούς και δεν ετάφη», όπως θάφτηκε η συνείδηση και η εθνική μας υπόσταση; Πού καιρός για θλίψη για τα 35.000 χιλιάδες παιδιά που θα μείνουν και φέτος εκτός παιδικών σταθμών και για έναν δεκάχρονο που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει μην μπορώντας να αντέξει τις βάναυσες συνθήκες που επικρατούν στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως (hot spot) στη Μόρια, για την ταπείνωση, τον ιταμό συμβιβασμό, τον εξευτελισμό μιας οκταετίας μνημονίων που –μην γελιέστε-δεν τελείωσαν ποτέ; Πού καιρός για προσδοκία από τον αναμενόμενο και φοβικό ανασχηματισμό των άθλιων ιδεολογικών αναιρέσεων;
Αγενείς χορηγοί του χρεωκοπημένου μας βίου, κοινοβλαβείς λαοπρόβλητοι «ευεργέτες», δημεγέρτες ηγετίσκοι λαθροθήρες ελπίδων, ανασχηματισμένοι και επανακάμψαντες με νέα υπουργικά καθήκοντα μήπως και σωθεί το παιχνίδι έστω και στην παράταση, προηγούνται της μοίρα μας κι εμείς γελοίοι της υποχώρησης φριχτοί πολεμιστές, δηλωσίες μικροί και αποστάτες ονείρων με πλαστικές περικεφαλαίες στα γήπεδα και νάιλον αυτοκόλλητα πένθη στις κηδείες μακρινών συγγενών, χειροκροτούμε κουρασμένοι καταγράφοντας ασυναίσθητα, αναμνήσεις από τη χώρα των ηττημένων.