Στη Σλοβακία, που ήμουν την προηγούμενη εβδομάδα, περιμένουν τη Land Rover να ανοίξει κι αυτή εκεί νέο εργοστάσιο. Από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες σε παραγωγή αυτοκινήτων. Οι εταιρείες είναι όντως ξένες μα το προσωπικό ντόπιο, ο κόσμος δουλεύει και μπαίνει η περήφανη σφραγίδα «Made in the EU» στα αυτοκίνητα. Κοιτάνε μπροστά, πίνουν τα μπιρόνια τους στο ιστορικό κέντρο της Μπρατισλάβα που είναι διατηρημένο στην εντέλεια, και βλέπουν απίστευτα ηλιοβασιλέματα στον Δούναβη με την μπλε σημαία της ΕΕ να κυματίζει στο Προεδρικό τους Μέγαρο…
Στη Σλοβενία, που ήμουν πριν δύο εβδομάδες, φτιάχνουν μέχρι και αεροπλάνα. Ψάξτε λίγο την PIPISTREL, με υπερσύγχρονη γραμμή παραγωγής, έλεγχο ποιότητας που ξέρει το τελικό βάρος του αεροπλάνου μέχρι γραμμαρίου πριν αυτό βγει για δοκιμές, και βραβεία σχεδίασης/τεχνολογίας από τη NASA. Το νέο ηλεκτρικό της μοντέλο (σε συνεργασία με Γερμανικό Πολυτεχνείο για το σύστημα πρόωσης) είναι σε παραγωγή.
Απίστευτο οδικό δίκτυο, χαίρεσαι να ταξιδεύεις στην ενδοχώρα, ειδυλλιακά χωριά, καταπράσινη και πεντακάθαρη ‒ το δε κέντρο της Λιουμπλιάνας είναι πανέμορφο, η ζωή όμορφη και χαλαρή.
Στην Τσεχία, γιόρτασαν πρόσφατα τα 25χρονα της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού. Πέρασαν δύσκολα και φτωχά αλλά με τη δουλειά τους τα έχουν πια αφήσει πίσω τους και προχωρούν μπροστά. Φτιάχνουν αυτοκίνητα (SKODA) και αεροπλάνα (AERO), και η Πράγα είναι απλά μία κούκλα πάνω στο Μολδάβα.
Στη Σερβία (ήμουν πριν από έναν μήνα) μεγάλη εταιρεία που δραστηριοποιείται στον χώρο των τραπεζικών εφαρμογών και συστημάτων άνοιξε δύο τεράστια κέντρα: για έλεγχο από μακριά των πελατών της ανά τον κόσμο, και για ανάπτυξη εφαρμογών – με πάνω από 4.000 μηχανικούς. Ήδη και άλλες ακολουθούν το παράδειγμά της. Στην περιοχή Novi Beograd του Βελιγραδίου, τα νέα κτίρια φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο, ανάμεσα σε πράσινο και πάρκα, και η περιοχή στη συμβολή του Σάβα με τον Δούναβη είναι πανέμορφη και γεμάτη κόσμο. Δεν ξέχασαν τον πόλεμο, αλλά –όπως μου λένε– η ανάπτυξη, ανάπτυξη και η πολιτική, πολιτική.
Στη Ρουμανία (πήγα τον Ιανουάριο) δεν βρίσκεις προγραμματιστή ούτε για δείγμα. Όλες οι μεγάλες εταιρείες έχουν φτιάξει κέντρα υπηρεσιών υποστήριξης ή και ανάπτυξης λογισμικού με πάνω από 2-3 χιλιάδες άτομα στο καθένα. Οι νέοι τους κοιτάνε μπροστά με ένα καθαρό βλέμμα και έχουν όνειρα. Η DACIA πήρε τα πάνω της. Το Βουκουρέστι έχει φοβερή κίνηση, τρέχουν ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για να βάλουν τα καλώδια του internet στο έδαφος και να γλυτώσουν από το εναέριο δάσος. Στο σπίτι σου μπορείς να έχεις φτηνό fiber internet με ταχύτητες ~300Mbps (το VDSL σε εμάς δίνει 50Mbps το πολύ). Είναι έντονα πολιτικοποιημένοι και ενεργοί. Πρόσφατα έβαλαν χέρι στην κυβέρνησή τους που θέλησε να περάσει νόμο για να γλυτώνουν σε περίπτωση διαφθοράς. Στη λίμνη γύρω γύρω βλέπεις παιδάκια να παίζουν, δρομείς, ζευγάρια, και πολλή, πολλή αισιοδοξία και χαμόγελα.
Τα ίδια στην Κροατία, στη Βουλγαρία, στην Ουγγαρία, παντού ολόγυρα. Να μην πω για την Κύπρο (των πρώην μνημονίων)…
Προς Θεού, δεν είναι πουθενά παράδεισος ‒ έχουν όλοι τους προβλήματα. Πολλά. Και φτώχεια, ακόμη. Αλλά κοιτάνε μπροστά. Επιχειρούν, σέβονται, πάνω από όλα δουλεύουν. Και τον αέρα αυτό, της δημιουργίας και της ανόδου, τον βλέπεις. Σου λένε: Επιτέλους! Μπορούμε πια να αναπτυχθούμε, και το κάνουμε.
Στην Ελλάδα βέβαια, ακινησία, μούχλα και ναφθαλίνη, γκρίνια και μούγκα. Σκυθρώπιασμα, μεμψιμοιρία, παραίτηση.
Α ναι, και επανάσταση (μαζί με απλωμένο χέρι).