Γνῶμες, καρδιές, ὅσοι Ἕλληνες,
ὅ,τι εἶστε, μὴν ξεχνᾶτε,
δὲν εἶστε ἀπὸ τὰ χέρια σας
μονάχα, ὄχι. Χρωστᾶτε
καὶ σὲ ὅσους ἦρθαν, πέρασαν,
θὰ ‘ρθοῦνε, θὰ περάσουν.
Κριτές, θὰ μᾶς δικάσουν
οἱ ἀγέννητοι, οἱ νεκροί.
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ
Στον επικήδειο που εκφώνησε ο Άγγελος Σικελιανός στην κηδεία του Παλαμά το 1943, η οποία εξελίχθηκε στην μεγαλύτερη μαζική αντιναζιστική διαδήλωση της σκλαβωμένης Ελλάδας, ανάμεσα στα άλλα ακούστηκε με το γνωστό πομπώδες ύφος του Σικελιανού η φράση ‘’Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!’’. Και είχε δίκιο. Ήταν η πρώτη φορά που η ελπίδα για λευτεριά της χώρας μας ακουμπούσε στο φέρετρο ενός εκλεκτού της νεκρού. Άλλες δυο φορές ξανάγινε αυτό. Μέσα στη Χούντα. Το 1968 στην κηδεία του Γέρου της Δημοκρατίας και το 1971 στην κηδεία του μεγάλου μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη.
Έτσι και σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών, όλη η Ευρώπη και ο δυτικός κόσμος ακουμπάνε στον αμυντικό αγώνα της Ουκρανίας ενάντια στη ρώσικη εισβολή. Γιατί αυτός ο πόλεμος δεν είναι απλά ένας πόλεμος στην άκρη της Ευρώπης. Δεν είναι απλά μια πολεμική διένεξη μεταξύ δυο κρατών ή δυο λαών. Είναι σύγκρουση δυο διαφορετικών κόσμων και κοσμοθεωριών. Είναι επίθεση στην δημοκρατία, στα Ευρωπαϊκά ιδεώδη, στις φιλελεύθερες δημοκρατίες και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, στο δικαίωμα στη διαφορά και στη διαφωνία, στα ανθρώπινα δικαιώματα που ο Πούτιν καταπατά συνεχώς. Είναι επίθεση στον τρόπο επίλυσης των διαφορών, είναι επιβολή του δίκαιου του ισχυρού, είναι ετσιθελισμός, είναι ενάντια στην αυτοδιάθεση των λαών και των κρατών. Ακόμα και η εδώ και δυο αιώνες ουδέτερη χρυσοκάνθαρη Ελβετία, πήρε θέση και σταμάτησε την πολιτική του Πόντιου Πιλάτου. Γιατί η δημοκρατία και ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής που κατακτήθηκαν με αγώνες και αίμα, είναι αδιαπραγμάτευτα. Αλλάζουν, μεταβάλλονται, τροποποιούνται, ενίοτε με πισωγυρίσματα, αλλά δεν καταργούνται. Γι αυτό νίκη της Ουκρανίας, σημαίνει νίκη της Ευρώπης και της δημοκρατίας, ενάντια στον ολοκληρωτισμό.
Σκέφτομαι ότι η φρίκη της Γκερνίκα (που εμείς στην Ελλάδα τη λέμε Γκουέρνικα), μετακόμισε στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Και τούτη την ώρα που μιλάμε κάπου φτιάχνεται η Νέα Γκερνίκα. Κάποιος νέος Πικάσο τη σκαρώνει, τη σμιλεύει στο μυαλό του και στην ψυχή του πριν τη βάλει στον καμβά. Και δε θα λέγεται Γκερνίκα, αλλά Μαριούπολη, ή Κίεβο, ή Μικολάγιεφ, ή Χάρκοβο, ή γιατί όχι Ουκρανία. Και θα δείχνει κι αυτή η καινούργια όπως και η άλλη η παλιά, τη φρίκη του πολέμου μόνο που δε θα έχει την υπογραφή των Ναζί του Χίτλερ, αλλά την υπογραφή των Ρώσων του Πούτιν.
Όλα τα ρητά, που αναφέρονται στη ελληνική ιστορία και στους αμυντικούς αγώνες των Ελλήνων εναντίον των πολλών εισβολέων, τόσο της αρχαίας ιστορίας μας:
‘’Μολών λαβέ’’,
‘’Εἷς οἰωνός ἄριστος ἀμύνεσθαι περί πάτρης’’,
‘’Μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἀπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ Πατρίς’’,
‘’ἢ τάν ἢ ἐπί τᾶς’’,
αλλά και τα νεώτερα, της νεώτερης ιστορίας μας:
το ‘’Ελευθερία ή Θάνατος’’ του 1821,
το ‘’για αυτά πολεμήσαμε’’ του Μακρυγιάννη,
και το ΟΧΙ του 1940,
δεν αποτελούν πλέον ιστορία και παρελθόν. Τα βλέπω να υλοποιούνται σήμερα και να ρέουν μπροστά στα μάτια μας σε ενεστώτα και όχι παρελθοντικό χρόνο, στον αμυντικό πόλεμο της Ουκρανίας ενάντια στο ρώσο εισβολέα. Και όλα μα όλα τα παραπάνω, θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν σε δυο μόνο λέξεις: SLAVA UKRAINI.