Οταν ο Χέρμαν Πόντζερ άρχισε να μελετά τον μεταβολισμό των Χάζντα, μιας φυλής σύγχρονων κυνηγών και συλλεκτών τροφής στην Τανζανία, για τις ανάγκες μιας μελέτης του το 2012, υπέθετε ότι θα… αποτέφρωναν τις θερμίδες σαν φούρνος, με δεδομένο ότι τα μέλη της φυλής βρίσκονταν συνεχώς σε κίνηση: περπατούσαν, έτρεχαν και σήκωναν βάρη όλη μέρα.

Αλλά όταν αυτός και οι συνάδελφοί του συνέκριναν την τυπική ημερήσια ενεργειακή κατανάλωση των Χάζντα –σε συνδυασμό με το μέγεθος των σωμάτων τους– με εκείνη ενός μέσου υπαλλήλου γραφείου στις ΗΠΑ τα αποτελέσματα ήταν σχεδόν τα ίδια, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post.

Ο Πόντζερ είναι εξελικτικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ της Βόρειας Καρολίνας και συγγραφέας του βιβλίου «Burn» (2021), με θέμα την επιστήμη του μεταβολισμού. Τα ευρήματά του ήταν τόσο εντυπωσιακά ώστε θεμελίωσαν την ανάπτυξη μιας νέας θεωρίας χρήσης των θερμίδων, που ονομάζεται «μοντέλο περιορισμένης συνολικής ενεργειακής δαπάνης».

Η θεωρία αυτή υποδηλώνει ότι το σώμα και ο εγκέφαλος μπορούν να επαναπροσδιορίσουν πόσες θερμίδες καίμε, επιβραδύνοντας ή αποκλείοντας ορισμένες βιολογικές λειτουργίες όταν είμαστε ιδιαίτερα δραστήριοι, διατηρώντας έτσι τη συνολική καύση θερμίδων μας στο ίδιο επίπεδο.

Η μελέτη του απέδειξε ότι ιδιαιτέρως δραστήριοι άνθρωποι καίνε τις ίδιες θερμίδες με άλλους που παραμένουν αδρανείς. Η σωματική άσκηση μπορεί να βοηθά για συνολικά καλύτερη υγεία, αλλά σπανίως οδηγεί σε απώλεια βάρους. Αυτή η ανακάλυψη είναι μόνο μία από τις πολλές του Πόντζερ και των συναδέλφων του, οι οποίοι ανατρέπουν ένθερμα παγιωμένες ιδέες των τελευταίων ετών σχετικά με τον ανθρώπινο μεταβολισμό.

Ο ανθρωπολόγος καταρρίπτει μύθους, όπως ότι ο μεταβολισμός των ανδρών είναι ταχύτερος από εκείνον των γυναικών ή ότι επιβραδύνεται κατά τη μέση ηλικία. Εξηγεί στην Post ότι ο μεταβολισμός είναι αποτέλεσμα της καθημερινής εργασίας και των 37 τρισεκατομμυρίων κυττάρων του ανθρώπινου σώματος – και μετριέται σε θερμίδες, που συνιστούν μονάδα μέτρησης ενέργειας.

Εξηγεί ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα καίνε περισσότερες θερμίδες, καθώς μεγαλύτερος αριθμός κυττάρων χρησιμοποιείται με το πέρασμα του χρόνου. Από την άλλη, οι άνδρες φαίνεται να καίνε περισσότερες θερμίδες από τις γυναίκες, αλλά η σύγκριση είναι άστοχη, καθώς τα ποσοστά λίπους των δύο φύλων δεν είναι τα ίδια. Στη σύγκριση ενός άνδρα και μιας γυναίκας με το ίδιο σωματικό μέγεθος και το ίδιο ποσοστό λίπους τα αποτελέσματα είναι ίσα.

Ο μαζικότερη καύση θερμίδων στη ζωή ενός ανθρώπου συντελείται στα τέλη της εφηβείας, αλλά σε σύγκριση κιλού προς κιλό κανείς δεν καίει θερμίδες όπως ένα παιδί τριών ή τεσσάρων ετών. Η διαφορά είναι ότι τα κύτταρα του ανήλικου είναι μικροσκοπικά, οπότε φαίνεται ότι καταναλώνει λιγότερες θερμίδες από έναν έφηβο.

Ο Πόντζερ καταρρίπτει και έναν άλλο μύθο: ότι ο μεταβολισμός επιβραδύνεται με την αύξηση της ηλικίας. Οι μετρήσεις του δείχνουν ότι μέχρι τα 50 του ο ανθρώπινος οργανισμός ανταποκρίνεται στις ποσότητες τροφής με τον ίδιο τρόπο, χωρίς αλλαγές στον μεταβολικό ρυθμό. Μετά τα 60 ο μεταβολισμός παρουσιάζει κάποιες ενδείξεις επιβράδυνσης.

Η αύξηση του βάρους με την πάροδο των χρόνων, προς τη μέση ηλικία, έχει να κάνει περισσότερο με την κατανάλωση παρά με την καύση θερμίδων. Η ποσότητα του φαγητού συνήθως αυξάνεται για λόγους όπως είναι το άγχος, ενώ ρόλο παίζουν και οι πιο ανθυγιεινές συνήθειες που ορισμένοι αποκτούν σε πιο προχωρημένη ηλικία. Με την πάροδο του χρόνου τα κιλά έρχονται πιο εύκολα και φεύγουν πιο δύσκολα.

Τέλος, η εξίσωση της άσκησης με την συνεπαγόμενη απώλεια βάρους δεν αποδεικνύεται στην πράξη. Οσοι ξεκινούν γυμναστική καίνε περισσότερες θερμίδες, αλλά αν η εξάσκηση γίνει τακτικό μέρος της καθημερινής ρουτίνας το σώμα προσαρμόζεται και καταλήγει να βρίσκει τρόπους να ξοδεύει λιγότερη ενέργεια σε άλλες ασχολίες, με αποτέλεσμα να μην καταναλώνει περισσότερες θερμίδες συνολικά.

Βέβαια, κάποιες προσαρμογές που γίνονται στο σώμα, όπως μειώσεις φλεγμονών και αντίδραση απέναντι στο στρες, είναι σημαντικά κίνητρα για καθημερινή σωματική άσκηση. Παράλληλα, τα χάπια και οι τροφές αδυνατίσματος δεν ενισχύουν τον μεταβολισμό, με βάση τις μετρήσεις της ομάδας του Πόντζερ.

Οσο για αυτούς που ελπίζουν ότι η πνευματική άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε κατανάλωση περισσότερων θερμίδων, τα στοιχεία δείχνουν ότι, δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο εγκέφαλος είναι από τα πιο… πεινασμένα τμήματα του ανθρώπινου σώματος, αλλά καταναλώνει συνολικά περίπου 300 χιλιοθερμίδες την ημέρα – είτε δουλεύει υπερωρίες είτε παραμένει αδρανής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News