Ενας από τους σημαντικότερους ποιητές και στιχουργούς, ο Μιχάλης Γκανάς, δεν είναι πια εδώ: έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας την τελευταία του πνοή σε ηλικία 80 ετών και έχοντας προλάβει να μας κληροδοτήσει υπέροχα και πολυαγαπημένα τραγούδια («Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια», «Μικρός Τιτανικός» κ.ά.).

Γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944 και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ως βιβλιοπώλης, ως επιμελητής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών και ως κειμενογράφος.

Πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από σημαντικούς έλληνες και ξένους μουσικοσυνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και ο Νίκος Ξυδάκης. Το 1994 τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Παραλογή» και το 2011 βραβεύτηκε για το σύνολο του ποιητικού έργου του από την Ακαδημία Αθηνών.

Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Λάμπρυνε την ελληνική ποίηση με την ένταση των απλών στίχων του

Το 2022, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας τού απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής. Αποχαιρετώντας τον, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ανέφερε:

«Λυρικός, δραστικός και λιτός, ο Μιχάλης Γκανάς λάμπρυνε την ελληνική ποίηση με την ένταση των απλών, δονούμενων από βαθύ αίσθημα στίχων του, με τη μετουσίωση των ρυθμών και των τρόπων της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Ηπείρου, σε σύγχρονο ιδίωμα, με την ξεχωριστή ικανότητά του να μοχλεύει τη συγκίνηση χωρίς ίχνος μελοδραματισμού.

»Με λόγο ακαλλώπιστο και στιβαρό μίλησε για τον έρωτα και τον θάνατο, για την υποβλητικότητα της ελληνικής φύσης και τον αυστηρό κόσμο της παλιάς ορεινής Ελλάδας, για τον ξεριζωμό και την εσωτερική ερήμωση στη σκληρή καθημερινότητα της μεγαλούπολης, για τα οδυνηρά βιώματα της ιστορίας, για τις μεγάλες απώλειες και τα μικρά κέρδη μιας ζωής χαρακωμένης από τη μνήμη.

»Από τον “Υπνο του καπνιστή” και τα “Γυάλινα Γιάννενα” ως το συγκλονιστικό αφήγημα “Μητριά πατρίδα”, και από τις “Γυναικών μικρές και πολύ μικρές ιστορίες” –ποιητική μετοίκηση σε “μια χώρα μυστική, όπου γυναίκες υφαίνουν τα σύνορά της με τα λεπτά νήματα της αγάπης”– ως τη συνομιλία του με την Αποκάλυψη του Ιωάννη στη συλλογή του “Αψινθος”, ο Μιχάλης Γκανάς, βουτώντας στα “πικρά νερά” των καιρών μας, αναζήτησε –και βρήκε– την ιαματική δύναμη της αγάπης, σημαδεύοντας ανεξίτηλα τη συλλογική ευαισθησία μας.

»Τον αποχαιρετώ με βαθιά θλίψη. Στους οικείους του, τους φίλους του, τους πολλούς αναγνώστες του, απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».

Λίνα Μενδώνη: Μας χάρισε έργο σπάνιας εκφραστικότητας

Πληροφορούμενη την απώλεια του Μιχάλη Γκανά, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα την απώλεια του Μιχάλη Γκανά, ενός από τους εξέχοντες εκπροσώπους της σύγχρονης ποίησής μας. Με την τέχνη του, που εκκινεί από τον “Ακάθιστο δείπνο”, διέρχεται από το σκληρά βιωματικό αφήγημα “Μητριά πατρίδα” και καταλήγει στην “Αψινθο”, ο Μιχάλης Γκανάς ύμνησε τον γενέθλιο τόπο του και μετουσίωσε ποιητικά τον πόθο του μεγάλου νόστου: Την ανέφικτη επιστροφή στην αυθεντικότητα των εικόνων του παιδικού χωροχρόνου, των αγνών ανθρώπων και της αθωότητας. Το έργο του διατρέχει η παιδική μνήμη, για έναν κόσμο ονειρικό, που όμως υπήρξε, σε αντιδιαστολή με την εμπειρία της μεγάλης πόλης και της σύγχρονης ζωής. Η διαρκώς παρούσα αγάπη –“αν είναι να μιλήσει κάποιος, ας πει για την αγάπη”– μια αγάπη τρυφερή, ανόθευτη, σπαραχτική, που θέτει σε κίνηση τη μνήμη για τους τόπους και τους ανθρώπους που παρήλθαν, αλλά και αναζωογονητική και λυτρωτική.

»Ο Μιχάλης Γκανάς αντλούσε ακατάπαυστα από τον ρυθμό, το μέτρο και τους τρόπους της ισχυρότατης παράδοσης του δημοτικού τραγουδιού, κάτι που ίσως εξηγεί και την τεράστια απήχηση των στίχων του, μελοποιημένων και μη. Αλλά πάνω από όλα, ο Μιχάλης Γκανάς υπήρξε ένας δημιουργός πηγαίος, με οξύ ποιητικό ένστικτο, το οποίο μετουσίωσε σε στίχους απλούς, αλλά βαθείς και ευθύβολους. Επιστρέφοντας διαρκώς στη μνήμη, τις “πράσινες λιμνούλες της μνήμης”, και την αγάπη, ο Μιχάλης Γκανάς μας χάρισε ένα έργο σπάνιας εκφραστικότητας και αφηγηματικότητας, αλλά και μεγάλης ποιητικής έντασης, που προκαλούσε σε κάθε του εκδήλωση αυθεντική συγκίνηση. Στην οικογένειά του και τους πολλούς φίλους του απευθύνω ειλικρινέστατα συλλυπητήρια».

Εργα

Χριστουγεννιάτικη ιστορία, Μελάνι, 2014

Ποιήματα 1978-2012, Μελάνι, 2013

Αψινθος, Μελάνι, 2012

Γυναικών μικρές και πολύ μικρές ιστορίες, Μελάνι, 2010.

Μητριά πατρίδα: αφήγημα, Μελάνι, 2007 (1η έκδοση: Κείμενα, 1981) (επανέκδοση: Καστανιώτης, 1989)

Μαύρα λιθάρια, Καστανιώτης, 2007 (1η έκδοση: Κείμενα, 1980. επανέκδοση: Καστανιώτης, 1993)

Ασμα ασμάτων, Μελάνι, 2005 (διασκευή)

Γυάλινα Γιάννενα, Καστανιώτης, 2004 (1η έκδοση: 1989)

Ο ύπνος του καπνιστή, Καστανιώτης, 2003.

Στίχοι, Μελάνι, 2002

Τα μικρά: 1969-1999: άγνωστα και γνωστά ποιήματα, Καστανιώτης, 2000 Ακάθιστος δείπνος. Καστανιώτης, 1994 (1η έκδοση: Κείμενα, 1978)

Παραλογή, Αθήνα, Καστανιώτης, 1993.

Ποίηση, Αθήνα, Καστανιώτης, 1975. Σελ.: 85.

Εργα του μεταφράστηκαν στα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα αλβανικά και έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες στα αγγλικά, βουλγαρικά, γαλλικά, γερμανικά, γεωργιανά, ισπανικά, ιταλικά, κινεζικά, ουγγρικά, πολωνικά, ρουμανικά, τσεχικά και φινλανδικά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News