Η φήμη κάνει τους κύκλους της τα τελευταία χρόνια και σε αυτό ίσως βάζει το χεράκι του και το Διαδίκτυο: Η Ανγκελα Μέρκελ ήταν κατάσκοπος της διαβόητης μυστικής αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας, της Στάζι, με τον κωδικό «Ερικα»!

Μια τέτοια καταγγελία, όπως συμβαίνει πολλές φορές, βασίζεται σε δύο τρία πραγματικά γεγονότα που κάπως μπλέχτηκαν και παρερμηνεύτηκαν και έφτασαν να «γεννήσουν» τη φήμη ότι η καγκελάριος της Γερμανίας ήταν συνεργάτρια της μυστικής αστυνομίας.

Γνωρίζουμε εξάλλου ότι η Στάζι είχε εκατοντάδες χιλιάδες συνεργάτες, αλλά και ότι οι πράκτορές της πρόλαβαν να καταστρέψουν ευαίσθητα έγγραφα, όταν το Τείχος κατέρρευσε και η Ανατολική Γερμανία περιήλθε στην αγκαλιά της Δύσης. Ισως σε αυτά τα έγγραφα να κρύβονταν οι απαντήσεις, να υπάρχουν επιβεβαιώσεις ή κατηγορηματικές διαψεύσεις σε όσα κατά καιρούς διασώθηκαν –ποιος θα μπορούσε να το αποκλείσει αυτό και ποιος θα μπορούσε να το ελέγξει; Τα «μυστικά» έγγραφα που καταστράφηκαν επιτρέπουν ισχυρισμούς για τα πάντα και για τα αντίθετά τους.

Ετσι φτάσαμε να μιλάμε για την IM Erika, την Inoffizielle Mitarbeiterin Erika («ανεπίσημη συνεργάτις»).

Ολο αυτόν τον αστικό μύθο ανέλαβε να διαλύσει ο ιστορικός Χουμπέρτους Κνάμπε σε άρθρο του την Τρίτη στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Ο Κνάμπε τονίζει ότι «δεν υπάρχουν επίσημα έγγραφα που να τεκμαίρουν ότι η Μέρκελ υπήρξε ανεπίσημη συνεργάτιδα της Στάζι, δίχως αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρξαν ποτέ».

Στους ταραχώδεις μήνες που ακολούθησαν την πτώση του Τείχους το 1989, οι υπάλληλοι του υπουργείου Εσωτερικών της Ανατολικής Γερμανίας κατέστρεψαν τόνους εγγράφων, προτού το πλήθος αποτρέψει τον ολοκληρωτικό αφανισμό αυτού του πολύτιμου ιστορικού αρχείου.

Μέχρι και σήμερα παρ’ όλες τις επισταμένες προσπάθειες, δεν έχει γίνει κατορθωτό να γίνει ανάκτηση των κατεστραμμένων εγγράφων που περιέχονται σε 15.000 σάκους με κομματάκια χαρτιού σε μέγεθος κομφετί. Είναι πάντως μια επισφαλής μέθοδος καταστροφής. Ετσι την «έπαθαν» και οι  Αμερικανοί που έκοψαν σε κομματάκια έγγραφα στην πρεσβεία τους στη Τεχεράνη. Οταν την κατέλαβαν οι μουλάδες του Χομεϊνί, τα βρήκαν, τα έβαλαν ξανά σε σειρά και έμαθαν πολλά.

Τι λένε οι φήμες και τι απαντά η καγκελάριος

Ο Κνάμπε εξέτασε, λοιπόν, μία προς μία τις φήμες γύρω από το πρόσωπο της Μέρκελ.

Καταρχάς, η ίδια είχε παραδεχτεί πως το 1978 η Στάζι είχε επιχειρήσει να την στρατολογήσει. Ηταν μια υποδήλωση ότι να μεν την προσέγγισαν αλλά εκείνη αρνήθηκε.

Η επιβεβαίωση όμως αυτής της άρνησης εξαρτάται μόνο από την ίδια την καγκελάριο. Ο κανόνας ορίζει ότι μόνον ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ζητήσει και να δει τα αρχεία της Στάζι – κανένας άλλος. Συνεπώς, τονίζει ο Κνάμπε, «το σημείο αυτό παραμένει μία “μαύρη τρύπα” στο βιογραφικό της Μέρκελ, η οποία μάλλον οφείλει να δώσει διευκρινίσεις».

Ενα άλλο σημείο που εμφανίζεται συχνά στη φιλολογία για το «ένοχο» παρελθόν της Μέρκελ αφορά τα ταξίδια στο εξωτερικό και τη μετακίνησή της δύο φορές στη Δυτική Γερμανία στη δεκαετία του ’80.

Αυτό ήταν ένα προνόμιο που είχαν λιγοστοί πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας, κατά κανόνα όσοι ήταν προσκείμενοι στο καθεστώς. Οπως όμως γράφει ο Κνάμπε, τα ταξίδια αυτά συμπίπτουν με μία σημαντική ιστορική συγκυρία: ήταν τότε που το καθεστώς του Ερικ Χόνεκερ είχε εντείνει τον έλεγχο και την καταστολή των πολιτών, πολλαπλασιάζοντας τις τάσεις φυγής από τη χώρα. Συνεπώς δεν μπορεί κάποιος με βεβαιότητα να συνάγει πως τα ταξίδια αυτά «αποδεικνύουν ότι ανήκε στη Στάζι».

Στις διηγήσεις των διακινητών της ιστορίας αυτής για τη Μέρκελ επανέρχεται διαρκώς ένα συγκεκριμένο ταξίδι, αυτό στην Πολωνία το 1981, όταν κατά την επιστροφή της στα πράγματά της εντοπίστηκαν φυλλάδια του αντικομμουνιστικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» του Λεχ Βαλέσα.

Γιατί δεν είχε τότε συνέπειες η Μέρκελ, αναρωτιούνται όλοι; Ο Κνάμπε επιχειρεί να διατυπώσει δύο λόγους: γιατί ήταν ένα επίσημο ταξίδι με το τμήμα του πανεπιστημίου της και επειδή η Μέρκελ ήταν μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας FDJ.

Στη συμμετοχή της στην FDJ εντοπίζεται και άλλο ένα σημείο που τροφοδοτεί τα ευφάνταστα σενάρια: η Μέρκελ ήταν υπεύθυνη για την προπαγάνδα στην οργάνωση της νεολαίας. Αρα ήταν εκ προοιμίου κατάσκοπος. Ακόμη κι αυτό το επιχείρημα είναι αστείο, τονίζει ο Κνάμπε, όπως και η φήμη πως της είχε ανατεθεί να παρακολουθεί τον γνωστό αντιφρονούντα Ρόμπερτ Χάβεμαν.

Μία άλλη εκδοχή είναι πως ως μέλος της νεολαίας, περιστοιχιζόταν από άλλους κατάσκοπους, συνεπώς ακόμη και ακούσια ήταν πληροφοριοδότης τους και εκείνη. Ομως κατά τον Κνάμπε, το γεγονός ότι κανένας από τους τότε πληροφοριοδότες δεν αναφέρει το όνομα της Μέρκελ ωθεί κάποιον να σκεφθεί εύλογα πως η καγκελάριος δεν ήταν μία από αυτούς.

Τέλος, ανακριβής είναι για τον ίδιο και η κωδική ονομασία «Ερικα», την οποία πήραν αυτούσια από ένα μυθιστόρημα, το «Roberts Reise» («Το ταξίδι του Ρόμπερτ»), που είχε γράψει με θέμα εκείνη ένας πρώην κατάσκοπος. Κρίμα (για τους συνωμοσιολόγους) που η πρωταγωνίστρια εκείνου του βιβλίου, μία επιστήμονας που έκανε το διδακτορικό της (όπως έκανε η Μέρκελ), δεν ονομαζόταν Ερικα, αλλά Ρενάτε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News