Tο είπε πρώτος, και πολύ σοφά, ο αείμνηστος Φρανσουά Μιτεράν. Πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε την Πέμπτη, στο Μουσείο Μπενάκη, το νέο σύμβολο της Νέας Δημοκρατίας: το «Ν» και το «Δ», τα γράμματα της συντομογραφίας του κόμματος, με έναν εξόχως αφαιρετικό πυρσό ανάμεσα τους · στα εθνικά – και τα παραδοσιακά του κόμματος – χρώματα του μπλε και του λευκού. Τώρα απομένει να δούμε πώς θα το διαχειριστεί. Να διαπιστώσουμε και αν το νεότευκτο σήμα θα δείξει αντοχή στον χρόνο. Αν θα έχει πέραση στους παραδοσιακούς, αλλά και τους νεότερους, ψηφοφόρους (στοίχημα: κάποιοι, ιδίως μεγαλύτεροι στην ηλικία, μπορεί και να μην μπορούν να διακρίνουν τον πυρσό…).

Αυτό, ξέρετε, είναι ζήτημα. Διότι τον πυρσό πολλοί (αρχηγοί του κόμματος) εμίσησαν, την εμβέλεια του όμως κανείς. Παραδόξως, η δύναμη του δεν αντλήθηκε από τη Μεταπολίτευση. Τόσο το 1974 όσο και το 1977, το σήμα κατατεθέν του κόμματος δεν ήταν άλλο από το πορτρέτο του ίδιου του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Προείχε ακόμη η καθαρή ταυτότητα του νέου πολιτικού σχηματισμού και η αποφυγή τυχόν σύγχυσης του με φαντάσματα του παρελθόντος∙ γιατί ο Καραμανλής υπήρχε στην πολιτική σκηνή και τη δεκαετία του ‘60.

Ο πυρσός καθιερώθηκε κάπου ανάμεσα στο 1977 και το 1979, με εισήγηση του δημοσιογράφου Τίτου Αθανασιάδη, όπως λέγεται, για να υποδηλώσει το ελληνικό φως και την πίστη της παράταξης στις διαχρονικές αξίες του ελληνισμού. Και απέδειξε, ως σύμβολο, ότι ήλθε για να μείνει. Πολλοί από τους αρχηγούς της Νέας Δημοκρατίας επεχείρησαν να απαλλαγούν από αυτόν, διαπίστωσαν ωστόσο ότι δεν ήταν και πολύ εύκολο.

Επικοινωνιολόγοι όπως ο Περικλής Πηλείδης τον έβρισκαν επιθετικό (τη γροθιά που κρατάει τη φλόγα), ειδικά όταν την ίδια περίοδο το κόμμα κατέβαλε προσπάθειες να προσεγγίσει τον χώρο του Κέντρου. Υπήρξε μάλιστα συμφωνία να εξαλειφθεί επί Κώστα Καραμανλή∙ παρόλα αυτά επανήλθε. Oταν ανεδείχθη ο Σαμαράς, θέλησε κι αυτός να τον αλλάξει. Τότε ήταν που ο πυρσός επανασχεδιάστηκε, με ελεύθερες χειρονομίες, και ολίγον εξπρεσιονισμό.

Λίφτινγκ είχε βεβαίως γίνει και επί Μιλτιάδη Εβερτ. Ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης τον «σεβάστηκε» πλήρως, στην προσπάθεια του να προσεγγίσει τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της ΝΔ.

Πηγές θυμούνται ότι και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, στις εκλογικές αναμετρήσεις του 1989 και του 1990, είχε κατεβεί με σύμβολο ένα ουράνιο τόξο. Ο πυρσός παρέμενε πεισματικά στον θρόνο του.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ουδέποτε είχε εκφράσει τάσεις αποκαθήλωσης του συμβόλου, πλην όμως ειδικοί είχαν προσέξει ότι τον χρησιμοποιούσε μονόχρωμο. Τώρα, με το νέο σήμα, απέδειξε ότι επιχειρεί να κινηθεί με τακτ ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Και επέστρεψε στο άσπρο – μπλε. Τίποτε σαν το κλασικό, τελικά…

Το success story του ήλιου του ΠΑΣΟΚ

Ψήφιζε – δεν ψήφιζε κανείς ΠΑΣΟΚ, πρέπει να παραδεχθεί ότι ο ήλιος του υπήρξε το πιο επιτυχημένο σύμβολο μεταπολιτευτικά, στην Ελλάδα: αρχετυπικό, καθαρό, εύληπτο, με αποκλειστικά θετικούς συνειρμούς για τη ζωή και την ενέργεια.

Σε ποιόν, όμως, ανήκουν τα εύσημα μιας ιδέας που άντεξε τόσες δεκαετίες; Η υπογράφουσα ρώτησε επίμονα κάποια στιγμή τον Κώστα Λαλιώτη για όλους τους μύθους που κυκλοφορούσαν. Οχι, το ΠΑΣΟΚ δεν δανείστηκε τον ήλιο από παλαιό τροτσκικό κόμμα. Οχι, δεν τον εμπνεύστηκε ο Ανδρέας βλέποντας ανατολή στο Κόμο της Ιταλίας.

Η επιλογή έγινε σε πολύ στενό κύκλο, εδώ, στην Ελλάδα. Υπήρξε συγκριτική ανάλυση δυο – τριών άλλων προτάσεων, αλλά μόνο μία μπόρεσε να ανταγωνιστεί σοβαρά τον ήλιο. Σε κάθε περίπτωση ο εμπνευστής παραμένει άγνωστος – και  πάντως ο Ανδρέας δεν ήταν.

Οι προσπάθειες να ξεπεραστεί δεν υπήρξαν απόλυτα επιτυχείς. Είναι και τα social media πια που κονιορτοποιούν όποια ιδέα και να πέσει στο τραπέζι. Και τι δεν άκουσαν εκείνα τα πέντε πρόσωπα στο νέο Σύμβολο της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Τι ότι μοιάζουν με τα ανθρωπάκια του Γαϊτη, τι ότι αντιγράφουν τον Μαγκρίτ…

Σε μια κουβέντα τότε με τον Γιώργο Μελέα, εκ των βασικών εμπνευστών του σήματος, ο ίδιος είχε παραπέμψει στον λαξευμένο βράχο στο Ράσμορ (με τις μορφές τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ) στη Νότια Ντακότα, ακόμη και στις παλιές κομματικές φωτογραφίες του Σοσιαλιστικού κόμματος της Γερμανίας, της Α΄ Διεθνούς. Ούτε κατά διάνοια στον Γαϊτη.

Ο σχεδιασμός ενός δυνατού συμβόλου δεν είναι και το όποιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Καθότι όλα έχουν πια ειπωθεί. Ρίξτε μια ματιά στα σήματα κομμάτων που υπάρχουν παγκοσμίως, θα βρείτε περίπου 2.500, και όλα έχουν ομοιότητες μεταξύ τους. Εξαιρούνται ο ελέφαντας και το γαϊδούρι των αμερικανικών εκλογών.

Μπορείτε να φανταστείτε έμβλημα στον χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, χωρίς γαρίφαλα, τριαντάφυλλα (σύμβολο του βρετανικού Εργατικού Κόμματος). Ή μακριά από ελιές (Ιταλία); Διανοήστε αριστερό έμβλημα χωρίς αστέρι – ελέω ρωσικής επανάστασης, το 1917; Κομμουνιστικό κόμμα χωρίς σφυροδρέπανο;

Το εντυπωσιακό σε αυτή την ιστορία, στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι ότι τα σύμβολα που θεωρούνται επιτυχημένα έχουν εμπεδωθεί στη συλλογική συνείδηση σε καιρούς πολιτικά φορτισμένους, σε εποχές που ακόμη οι πολίτες πήγαιναν κατά εκατοντάδες χιλιάδες σε προεκλογικές ομιλίες και ταυτίζονταν με κόμματα και πολιτικές. Είναι στοίχημα, λοιπόν, για τη Νέα Δημοκρατία η τύχη του συμβόλου της. Που παρεμπιπτόντως, από αισθητικής πλευράς, τον στέλνει άκλαυτο τον πυρσό και τη γροθιά του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News