Τι (δεν) πήγε καλά στις τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις της κρίσης (δύο το 2012 και δύο το 2015); Τι (δεν) έκαναν οι ηγέτες και τι οι ψηφοφόροι; Ποιος  έκανε το μεγαλύτερο λάθος; Ποιος είπε το μεγαλύτερο ψέμα; Μήπως οι  ψηφοφόροι επιβράβευαν κάθε φορά κι από ένα τέτοιο ψέμα και μετά αναζητούσαν τις ευθύνες αλλού;

Εχουν, πρέπει να έχουν, σοβαρή θέση στη δημόσια συζήτηση τέτοια ερωτήματα, όταν καθημερινά μας ταλανίζουν επίκαιρα και -κατά το σύνηθες δημοσιογραφικό κλισέ- καυτά προβλήματα(φόροι, Ασφαλιστικό, Προσφυγικό, ανεργία, φτώχεια);

Μοιάζει με πολυτέλεια η ενασχόληση με τέτοια ερωτήματα. Αλλά θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι δεν είναι. Διότι ένα μεγάλο μέρος από την κακοδαιμονία μας οφείλεται σε δύο βασικά προβλήματα, που είναι μεν διαχρονικά, αλλά η πραγματική τους διάσταση αναδείχτηκε στα έξι τελευταία χρόνια της κρίσης:

Οι ηγέτες λένε χοντροκομμένα ψέματα και οι ψηφοφόροι τα αποδέχονται ψηφίζοντάς τους.

Είναι σπάνιο φαινόμενο η αναγνώριση λαθών. Ηγέτες και ψηφοφόροι αρνούνται να αναγνωρίσουν τα δικά τους λάθη και παραπέμπουν στα λάθη  των άλλων.

Αφορμή αποτέλεσε ένα διπλό εύρημα σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση. Δεν έχει καμιά σχέση με τα συνήθη (πρόθεση ψήφου, καταλληλότερος πρωθυπουργός και τα παρόμοια), γι’ αυτό και δεν του δόθηκε σχεδόν καμιά σημασία. Και όμως αποδεικνύει τη μια από τις δύο αιτίες, στις οποίες οφείλεται το σημερινό χάλι και της χώρας και των πολιτών της.

Πρώτο ερώτημα: «Κρίνοντας εκ των υστέρων, θεωρείτε ότι ψηφίσατε σωστά ή ψηφίσατε λάθος σε κάθε μια από αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις (Μάιος και Ιούνιος 2012, Ιανουάριος και Σεπτέμβριος 2015);». Τα ποσοστά των απαντήσεων ήταν συντριπτικά: από 66,2% έως 68,5% οι ερωτηθέντες δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό, είχαν ψηφίσει σωστά!

Δεύτερο, συναφές, ερώτημα: «Το σύνολο του εκλογικού σώματος πιστεύετε ότι ψήφισε σωστά ή ότι ψήφισε λάθος σ’ αυτές τις εκλογές;». Η απάντηση είναι περισσότερο συντριπτική, αλλά από την ανάποδη: από 60,5% έως 72,3% οι ερωτηθέντες είπαν ότι ψήφισε λάθος! Eδώ η έρευνα (το ενδιαφέρον είναι στους πίνακες 26 και 27).

Δηλαδή, όταν πρόκειται για την ατομική τους ψήφο, ψήφισαν σωστά! Αλλά θεωρούν λάθος την ψήφο του συνόλου, δηλαδή των άλλων!

Θαύμα; Οχι και τόσο. Αλλά ας μη βγάλουμε ακόμα κανένα συμπέρασμα. Ας περάσουμε στο επίπεδο των ηγετών, των ψεμάτων και των λαθών τους.

Ο Καραμανλής ξεφορτώνεται τη χρεοκοπία

Η κρίση άρχισε τη διετία 2008-2009 (προσοχή: άρχισε, δεν εκδηλώθηκε) με κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή. Βεβαίως, ο ίδιος ο πρώην Πρωθυπουργός δεν έχει ανοίξει το στόμα του, αλλά ένα-δυο δεδομένα είναι πλέον αδιαμφισβήτητα:

-Τα δημοσιονομικά στοιχεία της χώρας κρύφτηκαν, με συνευθύνη της τότε κυβέρνησης και της (φιλικής της, πολιτικά), Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Μπαρόζο. Αποτέλεσμα: το έλλειμμα εκτινάχθηκε από 6% στο 12% και, τελικά, στο 15%.

-Ο Καραμανλής, όντως, λίγο πριν από τις εκλογές του 2009, ζήτησε συναίνεση για να ληφθούν μέτρα, αλλά η έκκληση ήταν προσχηματική. Είχε αποφασίσει να πετάξει από πάνω του το βάρος της επερχόμενης χρεοκοπίας, προκηρύσσοντας εκλογές, τις οποίες ήταν βέβαιο ότι θα έχανε. Τα κατάφερε.

Συμπέρασμα: Η κυβέρνηση πριν από το ξέσπασμα της κρίσης έκανε τραγικά λάθη, έλεγε μεγάλα ψέματα, αλλά ο Καραμανλής αποχώρησε σχετικά αλώβητος, ύστερα από δύο τετραετίες.

Ο Παπανδρέου τη φορτώνεται και καταρρέει

Ο Γιώργος Παπανδρέου γνώριζε, σε μεγάλο ποσοστό, το βάθος και την ένταση της κρίσης. Ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος τον είχε ενημερώσει (όπως και τον Καραμανλή) ότι το ποσοστό του ελλείμματος θα ήταν διψήφιο. Παρόλα αυτά στην προεκλογική εκστρατεία του 2009 ήταν πολύ χαλαρός, έδωσε πολλές υποσχέσεις και είχε ως επωδό ότι θα εφαρμόσει το πρόγραμμά του, ενώ γνώριζε αυτό ήταν ανέφικτο. Το εκλογικό σώμα, χαλαρό κι αυτό και αγνοώντας τις, λιγοστές είναι αλήθεια, προειδοποιήσεις (εδώ), ψήφισε κατά 44% την υλοποίηση προγράμματος παροχών.

Ο μετέπειτα ισχυρισμός του πρώην Πρωθυπουργού ότι το ΔΝΤ το έφερε στην Ευρώπη η Γερμανία και όχι ο ίδιος (το επανέλαβε μόλις προχτές) είναι μεν σωστός, αλλά μισός. Η δική του κυβέρνηση όχι μόνο δεν το αντέκρουσε, αλλά ήταν εξαρχής υπέρ της εμπλοκής του (εδώ).

Σαμαράς: έπαιξε με το αντιμνημόνιο και το πλήρωσε

Ο Αντώνης Σαμαράς, που διαδέχτηκε τον Γιώργο Παπανδρέου, συμμετείχε στην καλλιέργεια του κλίματος της αντιμνημονιακής υστερίας τουλάχιστον για ένα χρόνο. Πόνταρε στην κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου, ώστε να γίνει Πρωθυπουργός, χωρίς να συνυπολογίσει ότι το κλίμα αυτό θα τον παράσερνε αργότερα. Ετσι, όταν υποχρεώθηκε να κάνει τη μνημονιακή στροφή, καβάλα στο κύμα βρέθηκε ο Αλέξης Τσίπρας.

Ο κ. Σαμαράς πολιτεύθηκε μεν με μέτρο και λογική ως πρωθυπουργός, αλλά οι βάσεις για την ανατροπή του είχαν τεθεί νωρίτερα και από τον ίδιο. Το εκλογικό σώμα πέρασε με μεγάλη ευκολία στον επόμενο, ο οποίος είχε να τάξει περισσότερα και είπε τα περισσότερα ψέματα.

Ο Τσίπρας τους ξεπέρασε όλους

Μέχρι το καλοκαίρι του 2015 ήταν κοινή πεποίθηση ότι τις περισσότερες υποσχέσεις στη Μεταπολίτευση είχε δώσει ο Ανδρέας Παπανδρέου της περιόδου 1977-1981. Τον Ιούλιο του 2016, με το καταλυτικό γεγονός της υπογραφής του «Μνημονίου Τσίπρα», ο μύθος αυτός ξεπεράστηκε. Για δύο λόγους.

Πρώτον, διότι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ έδωσε πολλές υποσχέσεις στη διάρκεια μιας αντιπολιτευτικής τετραετίας, αλλά η πρώτη κυβέρνησή του υλοποίησε και πολλές δεσμεύσεις, κυρίως οικονομικού και κοινωνικού χαρακτήρα.

Ο κ. Τσίπρας διέπραξε το ίδιο ατόπημα χωρίς να έχει τέτοια δυνατότητα, γεγονός που γνώριζε ή τού το είχαν πει εγκαίρως ο πιο αρμόδιοι της Ευρώπης. Επιπλέον, ορισμένα από τα ψέματα του κ. Τσίπρα έχουν καταστεί εμβληματικά και θα τον κυνηγούν εσαεί, λόγω της πανεύκολης καταγραφής και επανάληψής τους ανά πάσα στιγμή (Διαδίκτυο), κάτι που δεν υπήρχε σε παλαιότερες δεκαετίες. Το χειρότερο είναι ότι η τακτική της παραπλάνησης συνεχίζεται. Το τελευταίο διάστημα ο νυν Πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι όπου να ‘ναι η κρίση τελειώνει (θεωρία της αρχής του τέλους της).

Ας συνοψίσουμε βγάζοντας τα εξής δύο συμπεράσματα:

Πρώτον, από την αρχή της κρίσης οι ηγέτες της χώρας δε συμπεριφέρθηκαν υπεύθυνα λέγοντας την αλήθεια για την πραγματική κατάσταση και δρώντας έγκαιρα και αποφασιστικά. Εκαναν το αντίθετο.

Και, δεύτερον, οι ψηφοφόροι επιβράβευσαν, σε διαδοχικές αναμετρήσεις, όσους έδιναν τις περισσότερες υποσχέσεις, έλεγαν τις λιγότερες αλήθειες ή και τα μεγαλύτερα ψέματα.

Για το τέλος, απομένει ένα ερώτημα: Τούτων ούτως εχόντων, υπάρχει σωτηρία;

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News